İranlı Bob Dylan olarak da bilinen Mohsen Namjoo, müziğin her alında var olan, setar sanatkarı, kelam müellifi, müzikçi ve müzik bilimcisi. 42 Yaşındaki sanatçı klasik İran ezgilerini caz, blues ve rock ile harmanlayarak müziğe acem-blues üzere bir çeşit kazandırdı ve bu çeşidin birinci örneklerini sundu.
Klasik Fars şiirlerini batı müziğiyle yorumlayarak ortaya çıkardığı bu müzik tipi dünyada büyük ses getirdi. Yolu İstanbul’a da düşen Namjoo, sesiyle olduğu kadar sıra dışı hayatı ile de isminden kelam ettiriyor.
İşte İran’ın yasaklı sanatkarı Mohsen Namjoo’nun hayatı…
12 YAŞINDA BABASINI KAYBETTİ
19 Ağustos 1976’da dünyaya gelen Mohsen Namjoo, İran‘ın Meşhed kentinde klâsik yapıdaki bir aile içerisinde büyüdü. Edebiyat ve müziğe olan ilgisi daha çocukluğunda başlamıştı. Okuldaki sanat etkinliklerinde aktif olarak rol alıyordu. Daha 12 yaşında iken babasını kaybedince annesi ve ağabeyleri onu müzik okuluna göndermeye karar verdi. Burada Nasrullah Nasehpur tarafından eğitildi.
Namjoo’nun büyüdüğü ve 12 yaşında klasik İran müziği eğitimi almaya başladığı kent Meşhed’de konser vermek yasaktı. Bu yüzden Namjoo, müzik olgusunun ‘halka açık’ ve ‘yer altı’ olarak ikiye ayrıldığını söylüyor.
Ailesinin karşı çıkmasına karşın profesyonel olarak müzik yapmaya karar verdi ve müzik eğitimine Tahran Üniversitesi’nde devam etmek için Tahran’a taşındı. Giriş imtihanını kazanmak için bir enstrüman çalmayı bilmesi gerekiyordu. Malî durumu nedeni ile gücü lakin bir setar almaya yetmişti. 1994 yılında üniversiteye girdi. Burada yüklü olarak müzik ve tiyatro eğitimi aldı.
Üniversitedeki klasik öğretim sisteminden şad değildi. Klasik, klâsik İran müziği ile yakından ilgilendikten sonra denemelere başladı ve bu klasik müziği çağdaş tekniklerle birleştirip sentez yaptı. Bu çalışmaları kimi kısımlar tarafından kabul görmedi ve çok sık zorluklarla ve engellemelerle karşı karşıya kaldı.
MÜZİKLERİNİN STİLİ NEDENİYLE ÜNİVERSİTEDEN ATILDI
İran müziğini alışılmamış bir biçimde uygulaması ve müziklerinin değişik biçimi nedeni ile, üçüncü yılında üniversiteden atıldı. Üniversiteden atıldıktan sonra Tahran’da üç konser verdi. 2000 yılından bu yana rock müzik ve caz onun için değerli hale geldi. Bu iki müzik çeşidini klâsik İran müziği ile birleştirdi. Bu denemeler çok makus bir teknik ile kayda alındı. Bu kayıtların bir kısmı kopyalandı ve tüm İran’da, birçok insan tarafından sevilerek dinlendi.
2006 yılında özel konserler vermeye başladı ve tıpkı yıl Memleketler arası Rotterdam Sinema Şenliği’nde “Hotspot Teheran” bahisli aktiflikte sahneye çıktı. Çok başarılı olan bu konser sonrası Hollanda radyosunda onunla bir söyleşi yapıldı ve konserden kimi eserler çalındı. İran hudutları dışında Mohsen Namjoo bilhassa “Sound of Silence” isimli belgeselle tanındı. Bu belgeselde Amir Hamz ve Mark Lazarz, Namjoo ile birlikte, İran’ın başka öncü müzisyenleri O-Hum, Hich-Kas ve Emad Bonakdar’ı da göstererek, Tahran’daki underground müziği anlatıyorlardı.
‘VEFAT EDEN DEDESİYLE’ DÜET YAPTI
Mohsen Namjoo, Mojir ismindeki müziğinde şimdi 9 yaşındayken vefat eden dedesiyle düet yaptı. Müziğin sonunda duyulan ses o sırada kanser olan dedesine aittir. Namjoo, kardeşiyle birlikte dedesinin Mojir Dua’sını okuduğu esnada sesini kaydedip, bu kaydı yıllar sonra müziğinde kullanıp dedesini onurlandırdığını söylüyor.
Temmuz 2009 tarihinde Şems isimli bir müziğinde Kuran’dan alıntılar yaptığı ve İran maddelerine nazaran ayetlerin müzik eşliğinde söylenmesi yasak olduğu için Kur’an’ı karalama suçlaması ile beş yıl mahpusa mahkûm oldu.
HARBİYE’DE KONSER VERDİ
Mohsen Namjoo, 2018 yılında İstanbul’da hayranlarıyla bir ortaya geldi ve Harbiye Açıkhava Konserleri kapsamında birinci defa İstanbul Büyükşehir Belediyesi Harbiye Cemil Topuzlu Açıkhava Tiyatrosu’nda konser verdi. Konserde, Kürtçe, Farsça ve Türkçe müzikler seslendiren Namjoo, ortalarında ‘Khan Baji’, ‘Dele Zaram’, ‘Ey Sareban’, ‘Zolf Bar Bad Made’ ve ‘Shirin Shirinam’ın bulunduğu sevilen yapıtlarının yanı sıra, Türkçe olarak daha evvel Sezen Aksu’nun seslendirdiği ve Aysel Gürel’in kelamlarını kaleme aldığı ‘İstanbul Hatırası’ isimli şarkıyı söyledi.
The New York Times tarafından ‘İran’ın Bob Dylan’ı olarak gösterilen ve İran ve Batı müziğini kendine has yorumuyla harmanlayan sanatkara, konserde İranlı ve Türk hayranları ağır ilgi gösterdi.
Uzun müddettir Amerika’da yaşayan Namjoo yeni müzikler üzerinde çalışmaya devam ederken bir yandan New York’un itibarlı okullarında müzik bilimcisi olarak dersler veriyor.
Cumhuriyet
