ATB’nin 10 yıl evvel ‘Sizin Oraların Nesi Meşhur?’ sloganıyla başlattığı Yöresel Eserler Fuarı YÖREX, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB), Türk Patent ve Marka Kurumu üzere kurumların dayanağıyla, Anadolu’nun binlerce yıllık yöresel eserlerine coğrafik işaret zırhı kazandırmak için çalışmalar yapıyor.

COĞRAFİK İŞARETLİ ESER SAYISI 633’E ÇIKTI

Bu çalışmalar kapsamında 10 yıl evvel 109 olan coğrafik işaretli eser sayısı 633’e, müracaat evresindeki eser sayısı da 694’e yükseldi. Bu süreçte Türkiye’nin 5 yöresel eseri de Avrupa Birliği’nden (AB) coğrafik işaret almayı başardı, 16 eser ise müracaat basamağında.

TÜRKİYE COĞRAFİK İŞARET HARİTASI

2020 yılında pandemi nedeniyle yapılamayan YÖREX kapsamında ATB, online olarak yöresel eserlerin farkındalık çalışmalarını devam ettirdi. ATB, bugüne kadar coğrafik işaret tescili alınan ve coğrafik işaret tescili başvurusu yapılan yöresel eserlerle ilgili Türkiye’nin yedi bölgesi, 81 ilinin haritasını çıkardı. Buna nazaran Türkiye’de coğrafik işaret tescili ile korunan yöresel eser sayısı 633, başvurusu devam edenlerin sayısı ise 694 oldu.

EN FAZLA COĞRAFİK İŞARETLİ ESERE SAHİP BÖLGE KARADENİZ

ATB Lideri Ali Çandır’ın toplumsal medya hesaplarından paylaştığı Türkiye’nin 7 bölgesine ilişkin coğrafik işaretli eserler ve coğrafik işaret başvurusu yapılan eserlerle ilgili haritalara nazaran, en fazla coğrafik işaretli esere sahip bölge 143 yöresel eserle Karadeniz Bölgesi. Öbür bölgeler sırasıyla Ege 100, Güneydoğu 91, İç Anadolu 82, Akdeniz 73, Marmara 63, Doğu Anadolu 62 yöresel eser coğrafik işaretli.

GAZİANTEP 37 ESERLE BİRİNCİ SIRADA YER ALIYOR

Coğrafik işaretli yöresel eserlerde Gaziantep 37 eserle birinci sırada yer alıyor. En fazla coğrafik işaretli esere sahip birinci 10 vilayet şöyle; Şanlıurfa 30, İzmir 22, Kastamonu 18, Bolu ve Mersin 17’şer, Muğla, Aydın 14’er, Manisa, Ankara, Kayseri ve Samsun 14’er.

MÜRACAAT BAŞKANI GÜNEYDOĞU

Müracaatta Güneydoğu 154 eserle birinci sırada. İç Anadolu’nun 137, Karadeniz’in 115, Ege’nin 94, Marmara’nın 61, Akdeniz’in 58, Doğu Anadolu’nun ise 53 müracaatıyla ilgili süreç devam ediyor. Vilayet olarak Diyarbakır 69 eserle birinci sırada. Birinci 10 vilayet şöyle; Konya 60, Gaziantep 57, Ankara 28, Afyonkarahisar 20, İzmir 19, Kastamonu 18, Bolu 17, Bursa 14, Antalya 12.

9 ESER TÜRKİYE

Bölgesel eserlerin dışında 9 eser ise rastgele bir yahut bölge konumlandırılmadan Türkiye geneli olarak coğrafik işaret tescili aldı. Bu eserler ise klâsik Türk ahududu, çilek, gül, kayısı ve vişne likörleri, Türk rakısı çeşitleri ve Türk tazısı olarak geçiyor. Ayrıyeten 10 adet, yurt dışı menşeli Türkiye’ye getirilmiş ve coğrafik işaret müdafaa hakkına sahip eser bulunuyor.

10 YILDA 6 KAT ARTTI

Türkiye’de 2020 sonu prestijiyle çıkardıkları haritalara nazaran 633’ü coğrafik işaret alan, 694’ü de müracaat basamağında eser olduğunu belirten ATB Lideri Ali Çandır, YÖREX’in başladığı 10 yıl evvel ise coğrafik işaretli eser sayısının 109 olduğunu belirterek, “Neredeyse 6 katlık büyüme kelam konusu. Yapılan araştırmalara nazaran Türkiye’de 3 bin 500 tane coğrafik işaret alabilecek eser varken, yaklaşık yarısını sağlamış durumdayız” dedi.

AVRUPA’DA 5 ESER TESCİLLİ

Avrupa Komitesi tarafından coğrafik işaret alınan eser sayısının 5, müracaat basamağında 16 eser olduğunu belirten Çandır, “Gaziantep baklavası, Aydın inciri, Aydın kestanesi, Malatya kayısısı ve en son Milas zeytinyağı AB’den tescil aldı. Bu doğrultuda çalışmalarımız devam ediyor. Elbette coğrafik işaret almak bu işin maksadının sonu değil, başlangıcı” diye konuştu.

YÜZDE 80’İ BESİN ESERİ

Oluşturulan bu farkındalıkla bundan sonra yapılması gerekenleri anlatan Çandır, “Coğrafi işaret aldığımız eserlerin etrafında üreticilerin birleşmesi, kümelenmesi, birlikte hareket ederek bu eserlerin hakkı- hukukunun korunması ve tanıtımının yapılmasıyla geliştirilmesi gerekiyor. Zira şu anda gördük ki bilhassa coğrafik işaretli eserlerimizin yüzde 80’ine yakını besin eseri. Bizim lokal, kırsaldaki üretime daha çok muhtaçlığımız var” dedi.

AVRUPA’DA TESCİLLİ ESERLER

Avrupa Kurulu tarafından Türkiye’de 5 esere coğrafik işaret tescili verildi. Gaziantep baklavası, Aydın inciri, Aydın kestanesi, Malatya kayısısı, Milas zeytinyağı, Avrupa Birliği’nde coğrafik işaret olarak tescil edildi. Müracaat kademesindeki eserler Afyon pastırması, Afyon sucuğu, Antakya künefesi, Antep lahmacunu, Antep fıstığı, Edremit Körfezi yeşil çizik zeytini, Giresun tombul fındığı, Kayseri mantısı, Kayseri pastırması, Kayseri sucuğu, İnegöl köfte, Maraş çöreği, Çağlayancerit cevizi, Maraş tarhanası, Gemlik zeytini ve Milas yağlı zeytini. Yayımlanmış ve itiraz süreci devam eden iki eser de Bayramiç beyazı ve Taşköprü sarımsağı.

Cumhuriyet