Türkiye dış siyasette bilhassa Körfez ülkeleri ile münasebetlerinde yeni bir sürece girdi.
Bu kapsamda Türkiye’nin Katar ile uzun yıllara dayanan münasebetleri de kıymetli bir rol oynuyor.
ALAKALAR 20 YILDA İVME KAZANDI
Türkiye-Katar bağları, son 20 yılda bilhassa siyasi, askeri ve ekonomik alanlarda süratli bir ilerleme kaydetti.
Orta Doğu’da “seçkin bir tecrübe” oluşturan bu ilgiler, her iki taraf için de elde ettiği kazanımlar nedeniyle çeşitli seviyelerde iş birliği alanında dikkate kıymet boyuta ulaştı.
Bölgesel ve memleketler arası sıkıntılarda de yakın bakış açılarına sahip iki ülke alakaları, son 20 yılda yaşanan gelişmelerle ivme kazandı.
RESMİ MÜNASEBETLER 1979’DA BAŞLADI
Türkiye ile Katar ortasındaki resmi bağlar, 1979 yılında Ankara ve Doha’da karşılıklı büyükelçiliklerin açılmasıyla başladı.
Bağlar, Türkiye Cumhuriyeti ile Katar devleti ortasında 2014 yılında Yüksek Stratejik Komite’nin kurulmasıyla daha da güçlendi.
Komite, birincisi Aralık 2015’te olmak üzere 6 toplantı gerçekleştirdi. Bu toplantılarda çeşitli alanlarda 60’ın üzerinde mutabakat imzalandı.
2002 SONRASI SÜRATLİ GELİŞME
Türkiye-Katar alakaları, 2002 yılından bu yana süratli bir gelişme gösterdi.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın o yıllarda Başbakan olarak Katar‘a yaptığı ziyaret kapsamında başta güç olmak üzere iki ülke ortasındaki ekonomik alakaları geliştirmek üzere mutabakat imzalandı.
Orta Doğu’da Türk dış siyasetinin ehemmiyeti giderek arttı. Bu gelişmelerden en dikkati çekeni de Katar-Türkiye bağlantıları oldu. İki ülke ortasında son yirmi yılda birçok üst seviye ziyaret yapılırken, çeşitli alanlarda ekonomik alışverişler de arttı.
2008 yılında birinci Türk-Katar İş Forumu, periyodun Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’ün iştirakiyle Doha’da gerçekleştirildi ve tıpkı yıl iki ülke ortasında çeşitli alanlarda kapsamlı iş birliğini başlatmak için bir mutabakat zaptı imzalandı.
Erdoğan, 2013 yılında Doha’daki Türk Büyükelçiliğinin yeni binasının açılışını yaptı. Erdoğan’ın ayrıyeten 2014’te Cumhurbaşkanlığını devraldıktan sonra ziyaret ettiği birinci Arap ülkesi Katar oldu.
ORTAK STRATEJİK KOMİTE
Cumhurbaşkanı Erdoğan ve Katar Buyruğu Pir Temim bin Hamed Al Sani Aralık 2014’te iki ülke ortasında Ortak Stratejik Komite kurmak için bir mutabakat imzaladı.
Doha, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Buyruk Temim ile bir ortaya geldiği Yüksek Stratejik Komite’nin birinci oturumuna 2015 yılında konut sahipliği yaptı. İki ülkenin orduları ortasında daha yakın münasebetlerin yolunu açan bu toplantı çok kıymetliydi.
Türkiye ve Katar ortasında çeşitli alanlarda gelişen ve büyüyen ikili alakalar çerçevesinde, Türkiye-Katar Yüksek Stratejik Komite toplantılarının birincisi 2015’te Doha’da, ikincisi 2016’da Trabzon’da, üçüncüsü 2017’de Doha’da, dördüncüsü 2018’de İstanbul’da, beşincisi 2019’da Doha’da, altıncısı da 2020’de Ankara’da düzenlendi.
25 Kasım 2019’daki beşinci toplantıda iktisat, kentleşme, ticaret, sanayi, teknoloji ve sıhhat ile stratejik planlama, bilimsel iş birliği ve fikri mülkiyet alanlarında 7 muahede imzalandı.
Türkiye ve Katar ortasında “ikili bağların ağır ve güçlü olduğunun en kıymetli göstergelerinden biri olan” Yüksek Stratejik Komite toplantıları, nizamlı aralıklarla gerçekleştiriliyor. Komite ayrıyeten, iki ülke ortasındaki en üst seviye istişare sistemi olarak belirlendi.
İKİ ÜLKE ORTASINDA ASKERİ İŞ BİRLİĞİ
Türkiye-Katar Yüksek Stratejik Komitesinin kurulduğu Aralık 2014’ten beri, askeri ve savunma sanayi alanları başta olmak üzere iki ülke ortasındaki bağlantılar tüm seviyelerde büyük ilerleme katetti.
19 Aralık 2014 tarihinde imzalanan, “Türkiye Cumhuriyeti ile Katar Devleti Ortasında Yüksek Stratejik Komite Kurulmasına Ait Ortak Mutabakat” uyarınca iki ülke ortasında askeri eğitim ve savunma sanayi alanında iş birliği yapılarak, Katar’da Türk Silahlı Kuvvetlerine askeri üs sağlandı.
Muahede, 10 Şubat 2015’te Türkiye Büyük Millet Meclisine (TBMM) sunulduktan sonra 5 Mart 2015’te TBMM Dışişleri Kurulu tarafından onaylandı.
Muahede uyarınca Türk Silahlı Kuvvetleri Katar’da konuşlanırken, iki ülke ortasında ortak askeri tatbikatlar düzenlendi.
Son olarak, 14 Aralık 2019’da Katar Türk Birleşik Müşterek Kuvvet Komutanlığı Karargahı, iki ülkenin Savunma Bakanları ve Genelkurmay Liderlerinin katıldığı bir merasimle açıldı ve karargaha Halid Bin Velid Kışlası ismi verildi.
15 TEMMUZ’U BİRİNCİ KINAYAN ARAP ÜLKESİ
Katar, Türkiye’nin 15 Temmuz 2016’da maruz kaldığı Fetullahçı Terör Örgütünün (FETÖ) darbe teşebbüsünün birinci saatlerinde yaptığı yazılı açıklamayla, şimdi akamete uğratılmamış darbeyi kınayan birinci Arap ülkesi oldu.
Cumhurbaşkanı Erdoğan da darbe gecesi kendisini birinci arayan ve darbeye karşı Türkiye’ye takviye verenin Katar Buyruğu Pir Temim bin Hamed Al Sani olduğunu vurgulamıştı.
Katar Buyruğu Al Sani, başarısız askeri darbeye karşı Türk halkını etrafında topladığı için Cumhurbaşkanı Erdoğan’ı tebrik etmişti.
Kelam konusu darbe kalkışmasını şiddetle kınayarak, Katar halkı ve devletinin Türkiye Cumhuriyeti ile dayanışma içinde olduğunu vurgulayan Al Sani, Türkiye’nin anayasal meşruiyetini muhafaza, hukuku uygulama, inanç ve istikrarını koruma etme ile halk çıkarlarını muhafazası için ülkesinin dayanak verdiğini belirtmişti.
Darbeden iki hafta sonra Katar Dışişleri Bakanı Muhammed Abdurrahman Al Sani, Türkiye’yi ziyaret ederek, ülkesinin dayanışmasını gösteren birinci milletlerarası yetkili oldu.
KATAR’A ABLUKA DAYANAĞI
Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri, Bahreyn ve Mısır, 5 Haziran 2017’de “terör kümelerini desteklediği” suçlamasıyla Katar ile tüm diplomatik alakalarını kesmiş ve bu ülkeye ekonomik ambargo uygulamaya başlamıştı.
Kelam konusu ülkeler ablukanın kalkması için Katar‘a birtakım kaideler dayatırken, bu koşullarından biri de Doha’daki Türk askeri üssünün kapatılmasıydı.
Türkiye’nin karşılığı Savunma Bakanı Hulusi Akar’dan geldi. Akar, Türkiye’nin Katar‘daki üssünü kapatmayacağını vurguladı.
TBMM Genel Şurasında, 7 Haziran 2017’de yapılan oylamada Katar‘da Türk askerinin konuşlanmasının önünü açan kanun tasarısı kabul edildi.
Türkiye’nin bu durum karşısındaki tavrı askeri iş birliğiyle sonlu kalmadı. Dört ülkenin ablukasına maruz kalan Katar‘a hava ve deniz yoluyla besin, su, ilaç ulaştırıldı.
Ankara, ayrıca Katar‘ın 2022 Dünya Kupası maçlarına mesken sahipliği yapması için gerekli tüm inşaat gereçlerini göndereceğini de taahhüt etti.
İktisat alanında ise Katar, Ağustos 2018’de Türk lirasında görülen gerileme ardından Türk iktisadına 15 milyar dolar bedelinde direkt yatırım yapacağını açıkladı.
Ankara ile Doha bağlantılarında siyasi ve ekonomik vizyon ahengi vasıtasıyla her kuralda dayanışma ve iş birliği görülüyor.
Ensonhaber
