Trump’ın nepotizm tenkitlerine aldırmaksızın kızını, damadını da danışman olarak yanına aldığı 4 yıllık Beyaz Saray macerası, memleketler arası siyasette en tartışmalı devirlerden biri olmaya aday. Güzel, makus, berbat mi… Nefret nesnesi mi ya da klâsik Amerikan müesses nizamına karşı zıt akıntıya kulaç atan mı…
BİR PARTİDEN BAŞKASINA…
Öncelikle Trump’ın siyasi kimliğini hatırlamakta yarar var… “Değişim” hareketleri baş döndürücü… Bir devir Demokrat, sonra Cumhuriyetçi, akabinde Islahat Partisi, sonra tekrar Demokrat ve akabinde tekrar Cumhuriyetçi… Babadan kalma emlak krallığı, turizm yatırımları… “Siyaset-ticaret” kirli döngüsünü diplomatik arenaya taşıması, bakanlar dahil grubundakileri sıklıkla Twitter bildirileriyle kovması akıllarda. Onun için yapılan yorumların başında “öngörülemezliği” var elbette… Telaffuzlarının Avrupa’daki çok sağ ve popülizm dalgasını beslemesi de…
Öbür yandan klasik transatlantik ittifakına lafı evirip çevirmeden “önce para, NATO’ya katkınızı yapın” bildirileriyle “bildik” tertibi sarsması da. Basınla girdiği arbede, muhalif görüşleri “ötekileştirme”, medyayı düşmanlaştırma, amaç gösterme, popülist söylemi, “yalan haber” etiketlemesi de… Türkiye dahil pek çok ülkeye, önderine diplomatik lisandan uzak çıkışları, tehditleri, tansiyon en doruktayken bir anda “hadi iş konuşalım” hali da… Hatırlayalım, Cumhurbaşkanı Erdoğan’a hitaben ağır üsluplu mektubu, favori diktatörüm diye Mısır Cumhurbaşkanı Sisi’ye seslenişi, Kuzey Kore başkanı Kim’e roket adam demesi… Natürel bayanlara yönelik cinsiyetçi tavrı, telaffuzlarını de unutmak mümkün değil.
Dini siyasete alet edişi, ırkçı yaklaşımlarla yakınlığı da. Kendisini Washington siyasetinin en doruğuna çıkaran Evanjelist cephenin takviyesine muhtaçlığının da tesiriyle İran düşmanlığı, İsrail’in Filistin işgal siyasetlerine sonsuz dayanağı de.
Fakat hakkını verelim, daha kampanya periyodunda Suriye, Libya, Afganistan konusunda Obama, Bush dahil kendinden evvelki periyotların yanlışlarını sık sık dillendirdi. Ortadoğu’dan görünürde de olsa el kol çekmek gerektiğini savundu. İşgal, sömürge siyasetlerini eleştirdiğinden değil elbette!.. Bölgeyi aşağılayan tabirlerle doldurduğu söylemlerinde “ilk iş Suriye’den çekileceğiz” demişti. Ticari başla bunun ülke için daha kârlı olacağı görüşündeydi. Denedi de lakin karşısında dev çıkar pastasının ağır topu Pentagon kontaklı görülmez güçleri buldu. Kararını kısmi yaşama geçirdi. Amerikan güçleri Suriye’nin petrol bölgesinde konuşlu kaldı, elbette yıllardır Ankara ile alakalarda tansiyon başlıklarından terör örgütü PKK/YPG’nin ana omurgasını oluşturan SDG ile yakın işbirliğini tam gaz devam ettirerek…
Trump’ın dört yıllık Beyaz Saray macerası, Rusya ile ilgilerine yönelik savlardan yakın etrafına uzanan soruşturmalara, çıkar çatışmalarına uzanan fırtınalı süreçlerle geçti.
BİDEN’A UMUT MU, TRUMP’A NEFRET Mİ…
Doğuşçu, toplumda aslında var olan ayrışmalar üzerinden safını güçlendirme gayeli siyasetini, bu seçimlerde daha baştan oy sistemini sorgulayarak, hile savlarıyla devam ettirdi. Kendi iktidar devirlerinde de aslında ülkedeki sistematik ırkçılığa, ayrımcılığa karşı pek de tesirli olamayan Demokratlar’ın ise Trump’a yönelik çıkışlarının merkezinde “ABD demokrasisini aşındırma, ülkeyi bir ortaya getiren farklılıkları yok etme” suçlamaları var. Pandemi, ekonomik kriz dalgasıyla boğuşan Amerikan toplumunun tüm bu tartışmaların ortasında kalmaktan yorulduğu ortada. Biden’a oy verenlerin önemli bir kısmında ortak bileşen ona duyulan umut değil, nefrete varan Trump aksiliği.
Bu nefrete rağmen öteki cephede ise Trump, “Önce Amerika” sloganıyla Çin başta olmak üzere global ticaret savaşları başlatırken, ithal kimi eserlere ek vergiler koyarken tahminen de bir çok alt-orta gelirli Amerikalı için “hakettiğimizi geri alıyor” umudu oldu… Trump’ı sandıkta, ülkede ağır tablo gösteren koronavirüs salgını, ekonomik meselelerin artmasının vurduğu yorumları yapıldı sıklıkla. Demokratlar’ın Trump’ın eski metot mitinglerinin tersine salgına tedbir vurgusuyla dijital kampanyaya, postayla oy verme sistemine yatırımları da karşılık buldu. Fakat tekrar de karmaşık ABD sisteminde, Trump’ın ağır bir mağlubiyet aldığını söylemek güç, Demokratlar birçok yerde kılpayı sandığı göğüsledi.
Artık ise gözler ABD’de suların durulup durulmayacağında. Türkiye dahil dünyanın pek çok ülkesinden Biden devrine silbaştan davetleri yapılıyor. Biden, yüklü Obama periyodundan takımıyla Beyaz Saray için gün sayıyor. Trump’ın ikinci devir iktidara tutunamayışının dünyada popülist, otokrat eğilimleri de etkileyeceği yorumları yapılıyor. Sanki… Demokrat idareler devrinde de bu coğrafyada birçok kanatılan yaralar, desteklenen diktatörler gördük…
ABD içinde kimi kişisel özgürlüklere, çevreci-yeşil-gelişmiş bilimsel-teknolojik girişimlere-yatırımlara, göçmenlere takviye yaklaşımlarına dönülse de dış siyasette Washington’ın müdahaleci yaklaşımının sona ermesini beklemek ziyadesiyle iyimserlik üzere.
Kutuplaştırma söylemi derseniz, Demokratlar’a yakın Amerikan medyasının kimisinin de objektif habercilikte iyi bir imtihan verdiğini söylemek mümkün mü?.. ABD’de Demokratlar’ın “orta sınıfla bağlarında aşınma olduğu” tenkitlerini de yabana atmamak gerek.
SİSTEME ÖFKE YENİ DEĞİL
Irkçılık, polis şiddeti zıddı, adalet, eşitlik davetli hareketler geçmişte de, ülkenin birinci siyah lideri Obama periyodunda de sık sık meydanlara yansıdı. Ülkenin finansal kalbi Wall Street’i İşgal Hareketleri haftalarca sürdü. İsyana birçok kesim kör, sağır kaldı.
Trump ülkede zati var olan, kanayan yaraları daha da kaşıdı ancak “Demokratların birleştirici lider pansumanı” fiyat mı bilinmez. Süreç, ABD’de acımasız çarkta ezilenlerin nerede umut görecekleriyle birlikte, “Trumpizm”in saflarındakilerle terslerinin çizgilerinin daha da sertleşip keskinleşmeyeceğine yönelik soru işaretlerini de barındırıyor.
Cumhuriyet
