Getty Images

1 Nisan yüz yıllardır birçok ülkede farklı isimler altında insanların birbirine latife yaptığı ve inananlarla dalga geçilen bir gün olarak kutlanıyor; fakat kökenine dair pek fazla bilgi bulunmuyor.

Bu gün, Fransa’da ‘Nisan Balığı’, İngiltere’de ‘Nisan Aptallar Günü’ ismiyle biliniyor. Şahıslar birbirine latifeler yapıp kandırmaya çalışırken, tuzağa düşülen her durumda ‘Nisan 1!’ diye bağrışılıyor.

Çağdaş çağda 1 Nisan latifelerine medyanın ve kimi büyük markaların da dahil olduğu görülüyor.

Buna en son örneklerden biri de Alman otomotiv şirketi Volkswagen ile ilgiliydi.

Basında çıkan haberlere nazaran, şirket ABD’de ismini Voltswagen olarak değiştireceğine dair bir açıklama yayımlamıştı. Lakin daha sonra bunun kazara basına erken sızan bir 1 Nisan latifesi olduğu anlaşıldı.

1 Nisan’ın kökeni neye dayanıyor?

Kimi tarihçiler, 1 Nisan’ın kökenini 1582’ye kadar götürüyor. Fransa o yıl Rumi (Jülyen) takvimden Miladi (Gregoryan) takvime geçmişti. Rumi takvimde yılbaşı, gün ve gecenin eşit olduğu bahar ekinoksunda kutlanıyor, bu da 1 Nisan’a yakın tarihte gerçekleşiyordu.

Yeni takvimle yılbaşının 1 Ocak’a kaydığını unutanlar hala Mart’ın son haftasında 1 Nisan civarında kutlama yaptığı için bu bireylere “Nisan aptalları” denmeye ve latifeler yapılmaya başlandı. Bunların sırtlarına kağıttan balık yapıştırıldığı için ‘Nisan balıkları’ tabiri türedi ve kolay yakalanan balık manasında, kolay kandırılan beşerler için kullanıldı.

1 Nisan’ın kuzey yarım kürede baharın birinci günü olarak da bilinen bahar ekinoksu ile kontaklı olduğuna, bu periyotta Tabiat Ana’nın değişken ve evvelden kestirmesi güç hava kaideleriyle insanları kandırmasına atfen bu şakaların yapılmaya başlandığına inananlar da var.

İngiltere’de ise bilhassa 18. yüzyılda tüm adaya yayıldığı, İskoçya’da iki gün kutlandığı biliniyor.

BBC BBC Panorama programında İsviçre’de spagetti hasadındaki artıştan kelam edilmişti

Ünlü 1 Nisan latifeleri

Çağdaş çağda ise 1 Nisan latifelerine medya da dahil oldu.

1957’de BBC’nin önemli programlarından biri olan Panorama’da yayımlanan haberde, İsviçreli köylülerin spagetti hasadında büyük artış sağladığı duyurulmuş ve çiftçilerin ağaçlardan spagetti topladığı imajlara yer verilmişti.

1977’de İngiliz Guardian gazetesinin yayımladığı seyahat rehberinde ‘San Serriffe’ isminde, olmayan bir takımadadan kelam ediliyor ve iki adanın noktalı virgül işareti oluşturduğu vurgulanıyordu. Bu yetmiyormuş üzere, daha inandırıcı olması için, adadaki okullarda denize dalıp inci çıkarma dersleri verildiği anlatılıyordu.

1988’de Sovyetler Birliği’nde İzvestiya gazetesi, periyodun en iyi futbolcusu Diego Armando Maradona’nın makus günler geçiren Spartak Moskova ile anlaştığını ve yılda 6 milyon dolar alacağını duyurdu. Associated Press haber ajansı, haberi takipçileriyle paylaştı. Lakin detay için İzvestiya’ya ulaştığında bunun 1 Nisan latifesi olduğunu anladı.

Getty Images Alabama’da Pi sayısının 3’e yuvarlanacağı haberi 1 Nisan latifesi olmuştu

1992’de ABD’de NPR radyosu, eski lider Richard Nixon’ın ağzından tekrar lider adayı olacağını açıklamıştı. Meğer konuşan Nixon değil yalnızca onun taklidini yapan bir aktördü, lakin bu latife haber ülkede büyük şaşkınlıkla karşılanmıştı.

1998’de ABD’nin Alabama eyaletinde ise Matematikte 3,14.. olan Pi (?) sayısının İncil’e uygun olarak 3’e yuvarlanmasını öngören bir yasa teklifi verildiğine dair bir haber yayılmış, bölge halkı öfkelenip yetkililere mektup yazmaya koyulmuştu.

Şeker ile tuzun yerini değiştirmek ve tuvaleti şeffaf bir naylonla kapatmak ise 1 Nisan’da yapılan en yaygın latifeler ortasında sayılıyor.

Cumhuriyet