NEIL HALL/EPAThe Duke and Duchess of Sussex have had a fraught relationship with the tabloid press

Sussex Dükü Harry ve Düşesi Megan, Oprah Winfrey’e verdikleri özel söyleşide Kraliyet Ailesi’nden ayrılma münasebetlerini anlattı. Bir vakitler çağdaş monarşinin sembolü olarak görülen Buckingham Sarayı, Kraliyet Ailesi’ni bırakarak ABD’ye taşınma kararı karşısında şok olmuştu. Pekala işler nasıl bu noktaya geldi?

‘Peri masalı’ üzere bir aşk kıssası

Dan Kitwood/Getty ImagesÇift 18 ayda nişanlandı

2016 sonlarında Prens Harry’nin Amerikalı aktör Meghan Markle ile birlikte olduğuna dair söylentiler çıktı. Meghan, Suits isimli TV dizisindeki rolüyle tanınıyordu. Ortak bir arkadaşları tarafından tanıştırılan çift, 18 ay içinde nişanlandı.

Medya çiftin aşk öyküsüne büyük bir ilgi gösterdi. Kraliyet Ailesi’nin değişimini sağlayan bir çift olarak aktarıldılar: Meghan Markle göz alıcıydı ve farklı ırklardan bir çift olarak gençlerin ilgisini çekiyorlardı.

ReutersDüğünleri ABD ve Birleşik Krallık’ta milyonlarca kişi tarafından izlendi

Nişanlanacaklarını duyurduklarında basın Prens Harry’nin Meghan’a nasıl aşık olduğunu ve “o kişi” olduğunu anladığını yazıyordu. Mayıs 2018’de evlendiklerinde sokakta binlerce kişi onları görmek için sıraya girdi, ülke genelinde 13 milyon kişi düğünü televizyondan canlı izledi.

Bir müddetliğine Britanya basını ve kamuoyu çifti seviyor üzere gözüküyordu.

Robert Alexander/Getty ImagesHarry ve Meghan gazetelerin manşetlerindeydi

Yanlış giden neydi?

Öncelikle Meghan medya tarafından “ilgi odağı olan genç ve hoş kadın” olarak işlendi, bulvar gazeteleri onun üzere gözükmek için neler yapmak gerektiğine dair tavsiyeler yayınladı.

Kraliyet hakkında haberler yayınlayan internet sitesi Crown Chronicles’ın editörü ve halkla bağlantılar yöneticisi Victoria Howard, “Kulağa ne kadar klişe gelirse gelsin, pek çok kişi bunu yeni bir periyodun başlangıcı olarak görüyordu: Kraliyet Ailesi daha kucaklayıcı olacak diye düşünüyorlardı. Sadece farklı bir ırktan olduğu için değil, tıpkı vakitte Amerikalı ve boşanmış bir bayan olduğu için de” diyor ve ekliyor:

“Herkes ‘Açık kelamlı ve feminist bir bayan, bu çok iyi bir şey’ diyordu. Çift olarak çok popülerlerdi, umudu simgeliyorlardı.”

Chris Jackson/Getty ImagesPrens Harry basına sert bir ihtarda bulundu

Ancak düğünlerinden evvel bile Meghan’ın bulvar gazeteleri tarafından gaye alınmaya başlandığının işaretleri vardı. Prens Harry 2016 sonunda ilişkiyi teyit ettiğinde, medyanın bir kısmını sevgilisine “bir dizi taciz ve suistimal” yöneltmekle suçladı.

Açıklamasında “Bunların bir kısmı çok aleniydi: Ulusal bir gazetenin birinci sayfasındaki iftira, yorum yazılarında gizlice işlenen ırk sorunu, internet sitelerindeki yorumlar ile toplumsal medya trollerinin açık cinsiyetçilikleri ve ırkçılıkları…” tabirleri yer aldı.

Editör Howard bulvar gazetelerinin bu tıp yayın yapmasının sıra dışı bir durum olmadığını ve Kraliyet Ailesi’ne katılan bayanların ağır medya ilgisi altında kalmasının sıkıntı bir durum olabileceğini söylüyor.

Kate Middleton ve Prens William’ın 2007’deki ayrılığında bunun da tesiri olduğu düşünülüyordu.

Howard “Bulvar gazeteleri ve Kraliyet Ailesi’ndeki bayanlar ortasındaki bağ çok inişli ve çıkışlıdır” diyor ve ekliyor:

“Aileye katıldıklarında basın çok müspettir. ‘Hangi cins dondurma seviyor’ üzere zararsız kıssalar işlerler.

“Fakat bir yıl sonra bulvar gazeteleri bu çeşit haberlerin artık sıkıcı olmaya başladığını fark eder ve eski arkadaşlarıyla, iş arkadaşlarıyla konuşarak dedikodu bulmaya çalışırlar. O noktadan sonra daha makus niyetli haberler yayınlanmaya başlar.”

Prens Harry’nin açıklaması, Meghan’a bu çeşit hücumlara kayıtsız kalmayacağını gösteriyordu.

Kraliyet hayatını bırakmalarına dair açıklamasında da bunun, Birleşik Krallık’taki basının yarattığı “zehirli” ortamdan korunmak için olduğu yer alıyordu.

Yahoo’nun haber sitesi için Kraliyet seyahatlerini takip eden gazeteci Jessica Morgan, “Harry basının annesine nasıl davrandığını görmüştü ve eşinin başına da aynısının gelmesini istemedi” diyor ve ekliyor:

“Diana açık sözlüydü, kendi görüşleri vardı ve susturulmak istemedi. Bunlar Meghan’da da bulunan özellikler, üstüne bir de siyah.”

Tarih kendini tekrar mı ediyor?

Tim Graham/Getty ImagesPaparazziler Prenses Diana’nın peşini bırakmıyordu

Leydi Diana Spencer Kraliyet Ailesi’ne katıldığında basın tıpkı Meghan’da olduğu üzere olumlu bir tavır sergiliyordu.

Howard, “Diana başlangıçta çok fakat çok seviliyordu. Genç, aristokrat ve çok hoş bir bayandı. Popülerdi ve yanlış bir şey yapması mümkün değildi” diyor.

Ancak kocası Prens Charles ile boşanma davasından itibaren paparazziler peşini bırakmadı.

1993’te peşindeki bir muhabire, “Hayatımı cehenneme çevirdin” diye bağırdı.

Spor salonunda gizlice fotoğrafları çekildi. Yeni partneri Dodi Fayed ile birlikteyken çekilen fotoğraflarının 1 milyon dolardan daha fazla paraya satıldığına dair haberler çıktı.

Princess Diana Archive/Getty ImagesPrenses Diana Aralık 1993’te Kraliyet Ailesi’ndeki vazifelerinden çekildi

Bu bitmeyen kovalamaca, aracının 1993’te Paris’te paparazzilerden kaçarken bir tünelde kaza yapmasıyla sona erdi.

Annelerini öldüren bu kaza, medyanın annelerinin hayatına daima burnunu sokmasının nasıl tesirlere yol açabileceğini gören Diana’nın iki oğlu ile medya ortasındaki aşk-nefret münasebetinin başlangıcıydı.

‘Gaddarca propaganda’

NEIL HALL/EPAÇift, Kraliyet Ailesi’ndeki vazifelerini sürdürmemeye karar verdi

Tahtın veliahdının oğlu olduğu için basın her vakit Prens Harry’nin peşindeydi ve yeni partneri de birebir ilgiyi görecekti.

Bulvar basınının, kendisini “gururlu ve melez bir kadın” olarak niteleyen Meghan’a ilgisi, süratle eski boşanması, aile hayatı, eski mesleği ve etnik kökenlerine yöneldi.

Bulvar gazetesi Daily Mail’ın internet sitesinde çıkan bir haberde Meghan’ın Los Angeles’ta çete hatalarının ağır olduğu bir bölgede yetiştiği yazıldı.

Meğer Meghan’ın çocukluğunun birden fazla, özel okula gittiği Hollywood’da geçmişti.

Tıpkı sitede çıkan bir öbür yazıda ise Meghan’ın annesi hakkında “Los Angeles’ta yaşarken kendisini varoşta bulmuş rasta saçlı Afrikalı Amerikalı bir hanım” sözleri yer alıyor, Meghan’da da “egzotik DNA” bulunduğu belirtiliyordu.

“Siyahlara yönelik bir akın olduğu hissediliyordu”

Morgan, “Kraliyet Ailesi’ne katıldığında durum olumluydu, beşerler memnundu. Ancak sonra sinsice bir değişim yaşandı, basın artan bir halde ırkından bahseder oldu” diyor ve ekliyor:

“Siyahlara yönelik bir atak olduğu hissediliyordu. Bana, sevdiklerime ve bizim üzere insanlara yapılan bir atak… İngiltere’de yaşayan siyah bir bayan olarak ırkçılığın ne olduğunu biliyoruz. Kullandıkları lisanla kendimizden kuşku etmemizi sağlamaya çalışıyorlar.”

Hakkındaki manşetlerde Meghan için “zorlu”, “pişkin” ve “zorba” üzere tabirler kullanılıyordu.

Meghan’ın iki şahsî danışmanını kovduğu argüman ediliyordu.

Meghan ise bunların “karakterine yönelik bir saldırı” olduğunu söylüyordu.

Düşeslere farklı mı davranıldı?

Ama yorumcular, bulvar basınının Prens William’ın eşi, Cambridge Düşesi Kate Middleton’dan bahsetme biçimi ile Meghan’dan bahsederkenki hali ortasındaki farka dikkat çekiyor.

Stephen Pond/Getty ImagesBazı yorumcular, basının Düşeslere farklı davrandığını düşünüyor

Daily Express’te Ocak 2019’da çıkan bir haberde Meghan’ın avokado sevgisi kıtlık ve cinayetle ilişkilendirilmişti.

Meğer birebir yayın 15 ay evvel Kate’in avokado yemesinin sabah bulantılarına iyi geldiğini yazmıştı.

Morgan, “Kesişimsellik (kadınların toplumsal pozisyonlarının cinsiyetleri dışında sınıf ve etnik kökenleri tarafından da etkilendiğini savunan görüş) pespektifinden bakacak olursak bayan ve ünlü olmak zordur. Lakin bayan ve siyahsanız bu çok daha zordur, zira siyah bayanlar daha ağır bir biçimde irdelenir” diyor ve ekliyor:

“Kate, Kraliyet protokollerini çiğnediğinde daha öğrenme kademesinde olduğunu söylerler ama Meghan otomobile binince kapısını kendi kapatırsa bu büyük haber olur. Bu sistematik ve kurumsal bir sorun.”

Basının negatif haberlerinin akabinde Harry Ekim 2019’da bir açıklama yayınlayarak bulvar basınını, eşine karşı “gaddarca bir propaganda kampanyası yürütmekle” suçladı.

Sonraki Nisan’da da Daily Mirror, Sun, Daily Mail ve Daily Express bulvar gazetelerine konuşmayacaklarını duyurdular.

“Basına iyi davranmak çıkarlarına”

Howard, “Bulvar basını birilerini maksat almak istediğinde, Meghan’ı maksat almanın olay yaratacağını biliyor. Hudut uçlarına dokunuyorlar ve böylelikle daha çok yorum ve paylaşım alıyorlar” diyor.

Ama çiftin basınla bağlantıya gereksinim duyduğunu da ekliyor:

“Basının güzeline gitmeyen şey ise Harry ve Meghan’ın protestoya erken başlamasıydı. Harry ‘Onu rahat bırakın’ dedi ve basın bunu sevmedi.”

Meghan, babasına yazdığı bir mektubu yayınlayan Mail on Sunday gazetesi ile Mail Online internet sitesine açtığı bir telif davasını kısa müddet evvel kazandı.

Yüksek Mahkeme, gazete ve internet sitesinin davaları haberleştirmesine karar verdi. Mail ise itiraz etmeyi düşünüyor.

Gazete ve sitenin sahibi olan DMG Media ile Express gazetesinin sahibi Research Plc, burada bahsedilen mevzular hakkındaki sorularımıza cevap vermedi.

Oprah söyleşisinde neler olacak?

Britanya’daki bulvar basınıyla alakalar gerilirken Kraliyet Ailesi’nde bir ayrılık söylentileri yayılmaya başlandı.

Çift Ocak 2020’de Kraliyet vazifelerinden feragat ederken, bu karar Buckingham Sarayı’na danışılmadan alınmış üzere duruyordu.

Saray yetkilileri “hayalkırıklıklarını” tabir etti.

Çift, çocukları Archie ile California’ya taşındı.

Kraliçe 2. Elizabeth ise Şubat ayındaki açıklamasında çiftin bir daha Kraliyet misyonu üstlenmeyeceğini duyurdu.

Dük ve Düşes’in heyecanla beklenen söyleşisinde, basın ve Buckingham Sarayı’nın kendilerine muameleleri konusunda ne hissettiklerini anlatmaları bekleniyor.

Söyleşinin yayınlanacağı CBS kanalı tarafından yayınlanan kliplerde Meghan’ın, haklarındaki “yalanların” kaynağı olarak Saray ve çalışanlarına işaret ettiği anlaşılıyor.

Bir öbür klipte ise Harry basının annesine ve eşine yönelik hali ortasında benzerlik kurarak, “En büyük kaygım tarihin kendini tekrar etmesiydi” diyor.

Prens Harry, 2017’deki nişanlanma söyleşisinde Meghan ile karşılarına çıkan tüm zorlukları takım olarak aşacaklarını söylemişti. Bu hisler, Oprah Winfrey’e annesinden bahsederken de hissediliyordu.

“[Diana] için yıllar evvel bütün bu süreci tek başına yaşamak ne kadar zordu, hayal bile edemiyorum. Zira ikimiz için bu çok zordu ancak en azından yanımızda takviye olan bir eşimiz vardı.”

Howard ABD’de Pazar, Birleşik Krallık’ta ise Pazartesi yayınlanacak söyleşinin yıllarca konuşulacağını düşünüyor:

“Bu Kraliyet Ailesi için tarihi bir an olacak.”

Cumhuriyet