Türkiye iktisadı ve istihdamının temel dinamiklerinden inşaat kesimi, hükümetin pandemi periyodunda hayata geçirdiği kredi takviye paketleri, gerileyen faiz oranları ve konut satışlarındaki güçlü artışla üçüncü çeyrekte %6.4 büyüme kaydetmiş; yarım kalan projeler açılan kredi muslukları sayesinde tamamlanarak firmalara nakit girişi sağlanmıştı.
FAİZLER 2021 PERFORMANSINI BELİRLEYECEK
Kesim temsilcilerine nazaran, takviye paketlerinin sona ermesi, Merkez Bankası’nın 2021’in kıymetli bir kısmında yüksek siyaset faizi uygulayacağı öngörüsü ve kredi faizlerinde beklenen yüksek seyir dalın 2021 performansını sınırlayacak.
İnşaat kesiminin 2020’de düşük faizli takviye kredilerinden kıymetli ölçüde yararlandığını fakat bu elverişli ortamın sona erdiğini belirten İnşaat Materyali Sanayicileri Derneği Lideri Tayfun Küçükoğlu, “Yeni kredi kullanımları inşaat kesimi ve müteahhitlik kesitini mali açıdan değerli ölçüde rahatlattı. Buna bağlı olarak faaliyetler canlandı ve mevcut işlere süratli bir geri dönüş yaşandı. Lakin bu tesir yılsonuna kadar sürdü. Sıkı para siyaseti uygulaması ile kredi büyümesi de genel olarak yavaşlıyor” dedi ve ekledi:
“Merkez Bankası’nın 2021’in kıymetli bir kısmında yüksek siyaset faizini koruyacağı öngörülüyor. Buna bağlı olarak konut kredisi ve TL ticari kredi faiz oranlarının da yüksek kalması bekleniyor. Hasebiyle sıkı para siyaseti ve yüksek faizlerin inşaat bölümü ve inşaat materyalleri endüstrisinin 2021 yılı performansını sınırlaması kelam konusu.”
BDDK bilgilerine nazaran; hükümetin kredi takviye paketlerini devreye aldığı Nisan’dan Kasım sonuna kadar inşaat bölümüne kullandırılan nakdi krediler 49 milyar lira arttı. Dalın toplam kredileri Kasım sonu prestijiyle 284.13 milyar liraya ulaştı.
Stratejist ve iktisat danışmanı Can Fuat Gürlesel, “İnşaat bölümünün mali yapısı çok bozulmuştu… Kur artışı da dalın mali yapısı ve ödeme kapasitesini daha da bozan bir tesir içindeydi” dedi ve ekledi:
“Covid 19 nedeniyle verilen takviye kredileri bölümün imdadına yetişti…Konut satışları da olumlu destekledi. İnşaat dalı yarım kalan işlerine süratle geri döndü. Dayanak kredileri olmasa inşaat kesimi muhtemelen 3. çeyreği de daralma ile kapatacaktı.”
TÜİK datalarına nazaran, inşaat bölümü 2020 3. çeyrekte %6.4 büyürken; 2019 yılında Türkiye GSYH’sında %5.4 olan hissesi da, 2020’nin birinci dokuz ayı prestijiyle %5.7’ye yükseldi.
Nisan’da 1.25 milyon olan kesim istihdamı da son TÜİK bilgilerine nazaran Ekim prestijiyle 1.75 milyona yükseldi.
FİNANSMAN ŞARTLARI 2021’İ DESTEKLEMİYOR
2020 sonlarından itibaren ise bu tablonun bozulmaya başladığını belirten Gürlesel, “Mevcut işler gerilemeye başladı. Mevsimselliğin de tesiriyle önümüzdeki birkaç ay işlerin daha da yavaşladığı bir periyoda gidiyoruz. Kapatma ve kısıtlamalar birinci çeyrekte inşaat işlerini düşürecek. Kredi faizleri ve konut kredi faizleri de inşaat kesiminde büyümeyi destekleyecek olmaktan çıktı. Yani finansman tarafında da 2021’i çok fazla destekleyecek şartlar yok” dedi.
İMSAD raporuna nazaran, Aralık ayında inşaat dalında alınan yeni iş siparişleri bir evvelki aya nazaran 5.9 puan geriledi. Mevcut işlerin düzeyi de bir evvelki aya nazaran 11.3 puan düştü.
Ucuz kredi ortamından yararlanan şirketlerden biri olan Torunlar GYO’nun CFO’su İsmail Çıkar da, “Kredilerden biz de yararlandık. Tüm bilanço fonlanmadı ancak o günkü gereksinimlerimizi karşıladık” dedi ve ekledi:
“Hükümet gerçek faizi eksiye çevirecek tercihlerde bulundu. Bankalar kredi yarattı…Ama bu imkanlar kısa periyodik oldu. Bu kurallar değişti. Tıpkı tempo ile devam edecek bir durum yok. Projelerini tamamlayan firmalara baktığımızda büyük bir yine ruhsat, iskan alma motivasyonu yok.”
Finansman maliyetlerindeki süratli artış, yükselen inşaat maliyetleri ve talepteki dalgalanmanın yanı sıra, pandeminin vurduğu ofis ve AVM yatırımları nedeniyle yeni projelerin planlandığı biçimde ilerleyemediğini belirten Yarar, “2021’in ikinci yarısının daha iyi olacağını düşünüyoruz. İkinci yarıda baz tesiriyle enflasyon düşecek. Faizlerde de ikinci yarı düşüş öngörüyoruz” dedi.
DAL DAYANAK BEKLİYOR
İnşaat firmalarının hükümetten bölüme yönelik yeni takviye talepleri bulunurken, Özyurtlar Holding İdare Şurası Lideri Tamer Özyurt, “Hükümetin iç piyasaya yönelik alacağı tedbirler ve vereceği takviyeler piyasadaki gidişatı tanımlayacak” dedi.
Akkuş Küme Lideri Abdülkadir Akkuş da, “Faizlerin yine yüzde 1’in altına indirilmesiyle şekillenecek yeni bir takviye paketine gereksinimimiz var” dedi.
2020’de birinci el konutta %0.64, ikinci elde %0.74’e kadar gerileyen kredi faizleri mevcut durumda %1.35 düzeyine yükselmiş durumda. Konut satışları gerileyen kredi faizleri ve kampanyaların tesiriyle Haziran’da sert yükselmiş, Temmuz’da da tüm vakitlerin rekorunu kırmıştı. Yükselen faizlerin tesiriyle konut kredili satışlar Aralık’ta %71 gerilemişti.
Kaynak: Reuters
Cumhuriyet
