1970’li yıllardan bu yana Türkiye müzik tarihinin kıymetli modüllerinden birini oluşturan Moğollar, kazandırdıkları pek çok yapıtı bu kere çok özel bir projede bir ortaya getiriyor.

Küme, 11 yıl ortadan sonra iki başka albüm halinde plak formatında ve dijital olarak yayımladığı Anatolian Sun isimli albümü dinleyicisinin beğenisine sunuyor.

Anatolian Sun’ın ayrıcalıklı özelliği albümün direkt plağa kayıt teknolojisiyle kaydedilmiş olması. Rastgele bir düzenleme yapılmaksızın tek seferde canlı olarak kaydedilen albüm, Gülbaba Records & Night Dreamer Records etiketiyle yayımlanacak.

İngiliz Night Dreamer ile dünya dinleyicisiyle de buluşacak olan albümün prodüktörlüğünü ise BaBa ZuLa kümesinden Murat Ertel üstlendi.

Cem Karaca ile birlikte 1973’te yayımladıkları Gel Gel müziği da bu albümdeki sürprizlerden. Bu müzikle birlikte de Emrah Karaca birinci sefer babasının bir müziğini söylemiş oluyor.

Albüm ayrıyeten 2011 yılında Engin Yörükoğlu’nun hayatını kaybetmesi sonrasında kümenin davulcusu olan Kemal Küçükbakkal’ın Moğollar ile kaydettiği birinci stüdyo albümü.

‘Bu toprakların gerçekliği’

Müzik müellifi ve radyo programcısı Artemis Günebakanlı BBC Türkçe’ye yaptığı değerlendirmede 16 müziğin yer aldığı albüm için şu tabirleri kullanıyor:

“Yıllarca dinleyicilere yoldaşlık etmiş müzikler yeni düzenlemelerle farklı kavuşmalar yaşatırken, direkt plağa kayıt teknolojisi, Moğollar’ın bu toprakların gerçekliğine kök salmış müziğinin dürüstlüğünü teknik manada yineliyor.”

’53 yılın nasıl dolu dolu geçtiğinin ispatı’

Birbirlerinden başka kaldıkları periyotta dahi 53 yıl boyunca Moğollar’ın hiç müzikten kopmadığı tabir eden müzik tarihçisi Murat Meriç de Anatolian Sun için “bu yılların sağlam bir özeti” benzetmesini yapıyor ve ekliyor: “Albüm, 53 yılın nasıl da dolu dolu geçtiğini bize ispatlıyor.”

Yeni albüm vesilesiyle kümenin yarım çok aşkın tarihini, bugününü ve yarınını konuştuk. Biz sorduk, onlar cevapladı.

‘Albüm Moğollar’a muvaffakiyet sağlayacak’

• ‘Anatolian Sun’ nasıl bir fikrin eseri? Fikir nasıl ortaya çıktı?

Taner Öngür: BaBa ZuLa kümesinden Murat Ertel vasıtasıyla Night Dreamer isimli İngiliz üretim firmasından gelen teklif üzerine bu albüm fikri oluştu.

Serhat Ersöz: Müzik seçimlerini Murat Ertel’in tavsiyeleri doğrultusunda bir arada düşünerek yaptık. Kümenin barındırdığı usulleri içeren müzikler olmasına çaba ettik. Ayrıyeten direkt plağa kaydedileceği için müzik müddetlerini de göz önüne alarak oluşturduğumuz listenin plağın her yüzü için sıralamasını yaptık. Müddetlerin yanında enstrüman değişimlerinde meydana gelebilecek aksaklıkları minimalize etmek için bu sıralama değerliydi. Çünkü bir yüzü çalmaya başladığınızda hiç durmadan, müzik ortaları da dahil olmak üzere baştan sona çalmamız gerekiyordu.

Cahit Berkay: Bu albüm öncelikle yurt dışında çıkacağı için, Moğollar hakkında fikri olmayan birine 53 yıllık tarihimizden değişik kesitler sunan bir albüm olsun istedik. Misal hayatında Moğollar müziğini hiç duymamış bir Yeni Zelandalı müziksever bu iki albümü dinledikten sonra Moğollar’a giriş dersini muvaffakiyetle geçmiş sayılacaktır.

Kemal Küçükbakkal: Müzik seçiminde önceliğimiz Moğollar tarihini mümkün olduğunca iyi yansıtmak oldu tabi lakin birtakım teknik sebepler de belirleyici oldu. Mesela ses kalitesinin en üst performansta olması için plağın bir yüzünün 15 dk ile 18 dk ortası olması gerekiyordu. bunu göz önünde bulundurarak müziklerin dakikalarını tuttuk ve buna nazaran müziklerin sıralarını belirledik.

• 60’lardan 90’lara Anadolu Rock dahil olmak üzere pek çok buralı iş bu yıllarda dünyada ve Türkiye’de tekrar günyüzüne çıktı. Bunu yalnızca ‘nostalji’ olarak tanımlamak mümkün mü?

T.Ö.: Elbette yalnızca nostalji değil. Yerelden evrensele mottosunun da bir teyidi bence. Bir de alışılmış ki aranan masumiyet… Her şeyin kirlendiği günümüzde geçmişin daha az kirlenmiş ve daha samimi tınlayan müziklerinin istek görmesi bana çok doğal geliyor…

S.E.: Şahsen ben nostalji olarak tanımlamam. Çünkü nostalji olsa bile bu onların değil, bizim nostaljimiz. Dünyada tanınan müzik de dahil çabucak hemen her müzik kısmında artık kendini tekrardan ötürü yeni arayışlar mevcut. Bu da dinleyici ve müzisyenlerin kendi coğrafya ve çeşitlerinin dışında öbür kaynaklara yönelmesine sebep oluyor bir müddettir. 50 yıldır burada olan müzikler bu durumda daha ilgi cazibeli olabiliyor.

C.B.: İnternetin hayatımıza girişiyle başlayan bir süreç bu. Onu da unutmamak lazım. Dijitalleşen müzik sayesinde merak edilen albümlere ve müziklere ulaşmak çok kolay oldu.

• Bu tekrar popülerleşmenin Moğollar üzerine olumlu ya da olumsuz bir tesiri oldu mu?

T.Ö.: Olumlu tesirinin olduğunu söyleyebilirim. Son yıllardaki konserlerde ilginin arttığını gözlemliyoruz. Tahminen de hala sürdürebiliyor olmamızın yarattığı bir hürmettir bu…

S.E.: Biz yıllardır yaptığımız şeyi yapmaya devam ediyoruz; daha doğrusu ediyorduk Covid salgınına kadar. Bizi keyifli etmesinin yanında bir tesiri olduğunu söylemek güç. Pandemi sebepli getirebileceği konser ve şenlik üzere oluşumlardan uzak kaldığımız için bize bir artısı ya da eksisi olduğunu söylemek güç. Lakin pandeminin var natürel ki.

C.B.: Açıkçası benim günlük yaşantımda çok hissettiğim bir durum değil. Fakat bu türlü bir albüm yapmamıza vesile olan bir tesiri olduğu aşikâr. Tahminen dünya şu virüs illetinden kurtulduktan sonra bir dünya turnesi yapar tesirini ölçeriz. Bu kadar aydır konutta oturmanın acısını anca dünya turnesi çıkartır.

• Saykedelik Türk rock müziği bu yıllarda dünyada nasıl ilgi görmüş olabilir? Dinleyici, Saykedelik Türk rock müziğinde bu yıllara kadar bulamadığı neyi buldu?

S.E.: Bulamadığı demek sıkıntı. Baskın batı tanınan müzik medyası sebepli, onca müzik pompalamasının ortasında göremedi. Araştırmacı dinleyici ve müzisyenleri bunun dışında tutuyorum doğal ki. Basmakalıp ve alışık oldukları öğelerin dışındaki ritimler, enstrümanlar hatta anlamadığı bir lisanı yalnızca fonetik olarak dinlemek, içinde bulundukları kaynak ve tekrar kasvetinde ilgi alımlı ve değişik gelmiştir.

T.Ö.: Saykodelik rock müziği kategorisi bence yanlış yorumlanıyor. Lakin artık bir kategori olarak da işe yarıyor. Bu terim batıdan çıktı. 60 ve 70’li yıllarda yapılan Türk Rock müziğine bu türlü diyorlar. İlgi aslında 80’lerin sonunda yavaşça başladı ve gitgide yayıldı. İnternetin gelişmesi ve toplumsal medyanın bu bahiste çok tesiri var. Dünyanın her yerinden müzikseverler, dünyanın öteki yerlerinde müzik ismine neler yapıldığını keşfetmeye başladılar. Malum keşif duygusu çok keyifli bir tutkudur. Alışılmış ki bizim buralarda 60’lı 70’li yıllarda yapılan şeylerin içeriği, özgünlüğü ve kalitesi de bunda rol oynuyor. “Vay be Türkiye’de 70’lerde ne hoş şeyler yapılmış” gibisinden…

Emrah Karaca: O günlerin müziğine olan ilgi daha da büyüyecek bence.

‘Engin bir gün sonra arasa bana asla ulaşamayacaktı’

• Moğollar’ın başından bugüne kadar ‘keşke’leri var mıdır? “Keşke yapsaydık” ya da “keşke yapmasaydık” dediğiniz şeyler var mı?

T.Ö.: Keşke 1971’deki Fransa da başladığımız mesleğe devam edebilseydik diyebilirim. Ama o denli olsaydı da bugünkü kusursuz grupla bir ortada olamazdık. Keşke fakat iyi ki de o denli olmuş…

C.B.: Ben de pek keşkeci değilim. Daima iyi ki tarafında olurum. Çok enterasan dönüm noktaları var hayatımda. Mesela Fransa’da yaşarken Amerika’ya gitmeye karar vermiş biletimi falan almıştım. Gitmeden evvelki gece merhum Engin Yörükoğlu “biz niçin Fransa’da müzik yapmıyoruz ki?” demek için aradı beni. Engin bir gün sonra arasa bana asla ulaşamayacaktı. Al sana dönüm noktası! Lakin iyi ki aramış. Bugün ben Cahit Berkay olduysam hepsi bu yaşadıklarımız sayesinde. Tekrar dünyaya gelsem yeniden Cahit Berkay olmak isterim ve tıpkı hayatı yaşamak isterim.

‘Biz hiç hesap kitap yaparak beste yapmadık’

• Benzeri bir soruyla “iyi ki yapmışız” dediğiniz şeyler var mı?

K.K.: Benim açımdan çok şey var tabi ki fakat hayatım boyunca asla unutamayacağım aklıma geldikçe hala tüylerimi diken diken yapan şey 2019 yılındaki ODTÜ konseri. Rektörlük tarafından bütçe yetersizliği öne sürülerek iptal edilmek istenen bahar şenlikleri için iyi ki takviyemizi açıklamışız, iyi ki ODTÜ’lüler bizi davet etmiş ve iyi ki o konseri yapmışız.

C.B.: Biz hiç hesap kitap yaparak beste yapmadık, içimizden geldiği üzere müzik yaptık. Stratejik hareketlerimiz hiç olmadı. Bu sayede 53 yıldır birinci başlardaki çocuksu heyecanımızı müdafaayı başardık. Düzgün ki hesap kitap işlerinde iyi değiliz.

‘Şarkıların mana olarak hala yeni kalması keder verici’

• Moğollar’ın toplumsallıkla kurduğu bağ daima göze çarpmıştır. Gerçekten “Ölüler Altın Takar Mı” müziği yıllar sonra geçen yıl Kaz Dağları’ndaki maden çalışması ile yine gündem oldu. Bu daha pek çok müziğiniz için de söylenebilir. Bu, ülkenin hiç değişmemesi ile mi yoksa sizin müziklerinizin “zamansızlığı” ya da “kalıcılığı” ile mi alakalı? Neden bu türlü oluyor?

T.Ö.: Buna şöyle diyebilirim, ülkemizi yıllardır çoklukla sağ iktidarlar yönetiyor. Malum sağ siyaset, çoklukla gelişme için öncelikle kapitalist metotları tercih ediyor. Bu da doğal olarak toplumsal, etraf, adalet ve gerçek demokrasi açısından olumsuz sonuçlar veriyor. Bu türlü devam ettikçe bizim müziklerimizin bir kısmı daima geçerli ve şimdiki kalıyor…

E.K.: Keşke bu türlü olmasaydı da o müzikler yalnızca yazıldıkları periyottaki sıkıntıları lisana getiren müzikal eserler olarak müzik tarihinde yerlerini alsalardı. Bu türlü müziklerin ortadan onca yıl geçtikten sonra mana olarak aktüel kalması keder verici.

C.B.: Benim için rock müzik muhaliftir, isyan müziğidir, suya sabuna dokunur. Kaldı ki sanatın hangi koluyla uğraşırsanız uğraşın bence topluma dokunabilmeniz gerekir. Sanatkarın ürettiği yapıtlarda yaşadığı periyoda ve coğrafyaya dair izler bulundurması bence tarihî bir sorumluluğudur.

• Moğollar, değişen çağın, sanat anlayışının, müzik tiplerinin unuttuğu, hayatından çıkardığı nelere sahip?

T.Ö.: Küme çalışması, kolektif üretmek, küme içi demokrasi… Bütün bunlar da müzikal olarak uyumlu bir yorum getiriyor. Bu çağın sanat anlayışında bunlar yok demek insafsızlık olur. Bunları yapan çok sayıda genç müzik sanatkarı var…

C.B.: Bu çok hoş bir soru lakin sanırım bu sorunun karşılığı bizde mevcut değil. Lakin biz hiç beste yaparken hesap makinası kullananlardan olmadık, müziğimizdeki samimiyet insanlara geçmiştir. Bir de biz birlikte çalmaktan büyük keyif alan bir grubuz. O yüzden bizi 100 kişilik kasaba barında da görebilirsiniz 100 bin kişilik dev bir açıkhava şenliğinde de. Ve nerede çalarsak çalalım aldığımız keyif insanlara geçiyor. Bu albümün de alameti farikası bu. Girdik ve keyifle çaldık. Tek bir saniyesine bile müdahale edilmedi. Eminim çalarken aldığımız keyif dinleyenlere de geçecektir.

‘Şöhret olmak değerli bir öncelik olmamalı’

• Dünya çapında şöhret olmayı hak ettiğiniz tarafında görüşler var. Günün sonunda bunun hakkında ne düşünüyorsunuz?

E.K.: Dışarıdan bir müziksever olarak baktığımda bence de Moğollar’ın çoktan dünyaca ünlü olması gerekiyordu.

T.Ö.: Şöhret olmak kıymetli bir öncelik olmamalı, kıymetli olan yaptığımız işin dünyada da dinlenmesi. Beni bu memnun eder, şöhret değil…

C.B.: Hak ettiklerimizin esirgenmesine razıyız biz, hak etmediğimiz bir şey vermesinler kâfi.

• Bu albüm sizce dünya sahnelerinde şöhretinizi artırmak için yardımcı olabilir mi?

E.K.: O kadar olur mu bilmem fakat albüm sahiden içimize sindi. Bence kıymetli olan da bu…

K.K.: Valla menajerimiz Serkan Fidan bizi o denli diyerek kandırdı.

C.B.: İmal firmamız İngiliz olunca, Londra ofisinden yürütülen bir tanıtım çalışması da oluyor. Bugüne kadar hiç konser vermediğimiz ülkelerin radyolarıyla, dergileriyle röportajlar yapıyoruz. Bu sayede yeni albümün dünyanın dört bir yanında daha fazla müziksever ile buluşacağını düşünüyorum. Ancak şöhretten çok emin değilim. Bence şöhret yaşımızı geçtik.

‘Bu küme biraz babam kokuyor bana’

• Cem Karaca, Barış Manço ve Engin Yörükoğlu’nun vefatları kümesi nasıl etkiledi?

T.Ö.: Üçü de çok sevdiğimiz arkadaşlarımızdı. Onların bu dünyadan göçmesi yalnızca bizim için değil, ülke için de büyük kayıp. Ancak hayat devam ediyor. Bize düşen de onları müzikleriyle yaşatmak.

K.K.: 2012 de kümeye dahil olduğum için ne yazık ki hiçbiriyle tanışma fırsatım olmadı. Lakin her seyahatimizde her konserimizde her sohbetimizde bizimle birlikteler.

E.K.: Engin Ağabey bu grubun çok kıymetli bir kesimiydi. Onu tanımış olmak ve onunla birebir sahneye çıkmış olmak, bu hayatı paylaşabilmiş olmak muazzamdı… Babam malum, ben küçücük çocukken gitti ve yıllarca Türkiye’ye gelemedi. Döndükten sonra da erken ortamızdan ayrıldı. Açığı kapatacak vaktimiz olmadı. Bu küme biraz babam kokuyor bana. Sözlerle anlatması güç bir durum.

C.B.: Birinci konserimizi 6 Aralık 1967’de vermişiz. 2 sene evvel kaybettiğimiz o zamanki vokalistimiz Aziz Azmet’i de anmış olalım. O konserin biletini Engin saklamış. Engin’i kaybetmek benim açımdan apayrıydı tabi. Engin ile yalnızca küme arkadaşı değildik ki! Biz hayatı paylaştık onunla. Engin giderken benden de bir kesim götürdü. Keza Cem de o denli. O kadar uzun yıllar birlikte çalıştık ki. Emrah elimizde doğdu. Artık bize onun emaneti. Barış ile kısa bir müddet çalışabildik, ülke kaideleri uzun sürmesine müsaade etmedi. Lakin sonuçta o periyodun tüm müzisyenleriyle tıpkı mahallenin çocuklarıyız desek yanlış olmaz. Elimizden geldiğince konserlerimizde artık bizimle olmayan bu dört ismi birlikte yaptığımız müziklerle anmaya çalışıyoruz.

Cumhuriyet