Konuk muharrir: Gila Benmayor

İçinden bayanların geçtiği kıssa, geçmiş vakitlerde “Işık Ülkesi” diye bilinen Likya Birliği’nin başşehri antik Patara’da başlıyor günümüze kadar geliyor.

Antikçağlarda gibisi olmayan çoğulcu demokratik bir yapı kurmayı başarmış Likya için Fransız aydınlanmasının değerli muharrirlerinden Mostesquieu, “Kanunların Ruhu Üzerine” kitabında şöyle der:

“Eğer kusursuz bir konfederasyon cumhuriyet örneği vermek gerekirse Likya’yı gösteririm.”

Fransız muharririn bu kelamlarının ABD’nin 1787 yılında anayasasında tesirli olduğu öteden beri bilinir. Patara’da demokratik geleneğin en kıymetli ispatlarından biri milattan evvel 2. yüzyılda inşa edilen dünyanın en eski meclis binası.

2006 yılı kazılarında gün ışığına çıkarılan 1400 kişilik meclis binasında bulunan yazıtlardan, Likya Birliği’nin meclis kararlarını burada alındığı anlaşılıyor.

Meclis binası TBMM’nin sağladığı bütçeyle restore edildi ve 2020 Patara Yılı’nda ziyarete açıldı.

Patara birebir vakitte Noel Baba diye bildiğimiz Aziz Nikolaos’un da doğum yeri.

LİKYALI BAYAN, ÖMRÜN MERKEZİNDE

Fakat bu antik kentle bilmemiz gereken en değerli şeylerden biri, anaerkil bir toplum barındırdığı ve bayanları toplumsal ömrün merkezine aldığı.

Tarihin babası diye bilinen Herodot, Likyalıların soylarını annelerine nazaran tanımladığını muharrir.

Tekrar Herodot’a nazaran, Likyalı bir bayan bir köle ile evlendiğinde çocuğu tüm vatandaşlık haklarına sahip olabiliyordu.

Halbuki Likyalı bir erkek bir köle ya da yabancıyla evlendiğinde çocuğun bu türlü bir hakkı yoktu.

Yani Likyalı bayan soyun belirlenmesinde ve yasalar karşısında bir adım önde.

Yeliz Gül Ege ve Prof. Havva Işık ödül merasiminde Prof. Jale İnan’ın fotoğrafı önünde.

BİRİNCİ BAYAN ARKEOLOG İSMİNE

Anaerkil uygarlığın başşehrinde kazıların bir bayan başkanlığında devam etmesinden daha doğal ne olabilir?

1988 yılından beri Patara’da çalışan, 2009 yılından günümüze hafriyat lideri olan, Akdeniz Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Kısmı öğretim üyesi Prof. Dr. Havva İşkan Işık’tan kelam ediyorum.

Patara ile ilgili bayan öykümüz burada bitmiyor.

Prof. Işık, geçen günlerde Türkiye’nin birinci “kadın arkeoloğu” Prof. Dr. Jale İnan ismine verilen mükafatın sahibi oldu.

Tam ismi “Prof. Dr. Jale İnan 2020 Antalya Yılın Bayan Ödülü” olan ödül, bayan öyküsünün devamı.

Zira ödül altı yıldan beri Antalya Tanıtım Vakfı (ATAV) çatısı altındaki sanal ortamdaki Antalya Bayan Müzesi tarafından veriliyor.

ATAV ve Antalya Bayan Müzesi’nin kurucusu bir öbür bayan, turizmci Yeliz Gül Ege.

Ödül daha evvel iş insanı Suna Kıraç, Dünya Özgür Dalış Rekortmeni Şahika Encümen üzere isimlere verilmiş.

Geçen yıl 257 bin 560 kişinin ziyaret ettiği Patara’daki hafriyat çalışmaları 2016 yılından beri Türkiye İş Bankası ve iştirakleri Şişecam ile TSKB tarafından destekleniyor.

Cumhuriyet