Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın, “Türkiye’nin yeni anayasaya muhtaçlığı var” diyerek kamuoyuna duyurduğu anayasa ile ilgili Cumhur İttifakı’nın görüşleri netleşmeye başladı. AKP’nin MHP ile birlikte yapmak istediği, sonrasında da muhalefet partilerine sunacağı anayasa taslağında “cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi ile ilgili taviz verilmeyecek.” Cumhurbaşkanı seçimlerinde birinci cinste geçerli olan yüzde 50 artı 1 oy oranı geçerliliğini koruyacak.

İttifakın birinci atağı ise referandum için geçerli 360 milletvekili oyunu almak olacak. Lakin Meclis’te kâfi sayı bulunamazsa, 2023 seçimlerine mevcut anayasa ile gidilecek.

Cumhurbaşkanı Erdoğan, yeni anayasa açıklamasının akabinde dün MHP Genel Lideri Devlet Bahçeli ile görüştü. Yaklaşık 1 saat süren görüşmede, iki önderin 2023 seçimlerine kadar kamuoyuna açıklamayı planladığı yeni anayasa üzerinde görüştükleri tabir edilirken, Cumhuriyet’in edindiği bilgiye nazaran, iki önder de yeni anayasa çalışmalarında birinci amaç olarak “cumhurbaşkanlığı hükümet sistemini” güçlendirecek adımlar atacak.

Buna nazaran, muhalefetin iktidardan beklediği “cumhurbaşkanının kararname yetkilerinde bir değişiklik öngörülmüyor.” Muhalefet partilerinin “güçlendirilmiş parlamenter sistem” çıkışının önünü kapatacak atakların de yeni anayasa taslağında yer alması bekleniyor.

Parlamenter sistemde, yasama organı, kelamlı ve yazılı olmak üzere soru önergeleri, Meclis araştırması, Meclis soruşturması, “gensoru” üzere yollarla yürütmeyi dengeliyordu. Muhalefetin Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi ile birlikte “Meclis’in istikrar ve denetleme gücünün ortadan kaldırıldığı” tenkitlerini haklı bulmayan iktidar kanadı, “milletvekillerinin direkt yasa teklifi verme yetkisinin bulunduğuna” dikkat çekerek, bu mevzuda da geri adım atmayacak. Yeni sistemde cumhurbaşkanının direkt kararname yetkisi bulunuyor. Yeni anayasada da cumhurbaşkanının kararname yetkisi korunacak.

İktidar, böylelikle “muhalefetin güçlendirilmiş parlamenter sistemi yine gündeme getirmemesi için anayasa ile de adım atmış olacak.” Kararnamelerin anayasaya ters olması durumunda yeni sistemle getirilen Anayasa Mahkemesi’ne dava açma yetkisi bulunuyor. Lakin bu maddelerin “nasıl denetleneceğine” ait anayasada mevcut karar bulunmuyor.

Anayasa değişikliği ile hükümet, bu duruma da “bir açıklık getirmek” istiyor. Erdoğan’ın dün bu nedenle Anayasa Mahkemesi Lideri Zühtü Arslan ile görüştüğü ve onun yeni anayasa ile ilgili görüşlerini aldığı söz ediliyor.

50 ARTI 1 KORUNACAK

2017’deki anayasa referandumunda, cumhurbaşkanı seçilmek için 50 artı 1 kuralı getirilmişti. Muhalefet cephesi, “iktidarın gücünü korumak için yeni anayasayı gündeme getirdiği ve 50 artı 1’de değişiklik yapmak istendiğini” açıklamıştı. Fakat edinilen bilgiye nazaran sistemde var olan 50 artı bir koşulu korunacak. Seçmenin oyunun lakin yüzde 50 artı 1’ini alan adayın “tüm Türkiye’deki mutabakatı sağlaması açısından da değerli olduğu” tabir ediliyor.

EVVEL 360’I ARAYACAKLAR

AKP, yeni anayasa çalışmalarını MHP ile birlikte yapacak. AKP ve MHP’nin hazırlayacağı anayasa taslağı ise muhalefet partilerine sunularak, muhalefet partilerinden “destek” istenecek.

İktidarın birinci maksadı ise parlamentoda anayasa değişikliğini referanduma götürmek için kâfi sayı olan 360 milletvekilinin oyunu bulmak. Bu nedenle öncelikle iktidar kanadı, Meclis’te 10 bağımsız milletvekilini de kendi safına çekmeye çalışacak.

Bununla birlikte öbür partilerdeki milletvekillerinden de “yeni anayasa için ittifaka takviye verecek milletvekillerinin bulunduğu” tabir ediliyor.

Şayet iktidar kanadı 360 kâfi sayısını bulamazsa, 2023 seçimlerine de mevcut anayasa ile gidilecek. Bu durumda da Erdoğan’ın 2023 seçimlerindeki telaffuzunu, “muhalefetin hayırcı bir tavır takınarak, yeni anayasayı kabul etmek istemediği ve yeni anayasa ile ilgili muhalefetin görüşlerinin samimi olmadığı” biçimindeki tabirlerin oluşturacağı belirtiliyor.

Cumhuriyet