Bu yıl pandemi şartlarıyla ahenk halinde düzenlenen Berlin Sinema Festivali’nde Panorama seçkisinde yarışan “Okul Tıraşı” memleketler arası basının beğenisini kazandı ve eleştirmenlerin verdiği FIPRESCI Ödülü’nü aldı. Doğu Anadolu’daki bir yatılı okulda geçen sinema, hasta bir öğrencinin başına gelenler üzerinden kurguladığı kıssasını bürokrasi, otorite ve hiyerarşi üzere kavramların damgaladığı toplumsal ilgilere yönelik eleştirel bir bakışa dönüştürüyor. Sinemanın direktörü Ferit Karahan ile mail üzerinden bir söyleşi yaptık.
BENDEN KÜÇÜK KESİMLER VAR
– Okul Tıraşı’nın öyküsüyle başlayalım mı? Şahsî tarihinizde nasıl bir yeri var bu sinemanın? Burada anlatılan çocukluğu yaşadınız mı siz de?
1993-2000 ortası ben de yatılı okulda okudum. O vakit imtihan kazanmanız gerekiyordu. İmtihanı kazandığımda, biraz da karate sinemalarının tesirinde kalarak karşılaşacağım okulun daha çok bir tapınağa, öğretmenlerin de kung-fu hocalarına benzeyeceğini düşünüyordum. Sizin de gördüğünüz üzere maalesef okul bir tapınağa benzemiyor. Büyük hayal kırıklığına uğramıştım. Sonrasında iki farklı yatılı okulda altı yıl geçirdim. Yatılı okul bildiğim bir alan ve oraya dair bir sinema yapmak istemem 2009’a dayanıyor. Küçük modüller olsa da bu sinema büsbütün kurmaca.
İNSANIN SİSTEMLERİ KUSURLU
– Sinemada hasta olan çocuğun (Memo) başına neler geldiğini bir bilmeceyi çözer üzere çözüyorsunuz. Hatta en sonda jenerikte de bir yapboz mantığını kullanmışsınız. Bir yandan da ortada bir cürüm ya da kabahat varsa bile onu aslında sistemin içindeki herkese mal ediyorsunuz. Bu manada sistemin düzgün işlemesi mümkün mü?
İnsanın oluşturduğu bütün sistemler kusurludur. Ama bu kusuru olabildiğince küçültüp katlanılabilir bir hale getirmek bizim elimizde. Şayet ortada bir kabahat varsa, küçük de olsa, bunda hepimizin sorumluluğu olduğunu düşünüyorum. Jeneriği de o denli tasarladım. Lakin sinemaya husus olan meseleler biraz da bizim kültürümüzde ve bize ilişkin olan temel sıkıntılar. Bir eğitim kurumunda bu çeşit sıkıntılarla karşılaşıyorsak şayet hayatın öteki alanlarında daha büyük ve yıkıcı problemlerle karşılaşırız. Bizim, toplum olarak halletmemiz gereken sorun budur.
Karahan: Çekim için kar yağmasını beklemek çok sabır istiyor. Aylar sonra bile kâbuslarıma girdi.
İTAAT ETMEK VE ETMEMEK
– Sinemanın merkezindeki karakter Yusuf nasıl bir süreçten geçiyor, bu yaşadıklarından çıkardığı kıssa ne onun? Nasıl bir gelecek bekliyor onu?
Kısa vadede annesinin dediğini, yani arkadaşlarını boş verip başını daha önemli şeylere verebileceğini fakat biraz vakit geçtiğinde onda iz bırakan bir tecrübeye dönüşeceğini düşünüyorum. Lakin gereğince “itaat” ederse şayet – ki bu tecrübe ona ziyadesiyle öğretti – bir yerlere de gelebileceğini, etmezse köyünde çoban ya da çiftçi olacağını öngörüyorum.
– Sinemanız Berlin’de FIPRESCI mükafatı aldı. Onun ötesinde size gelen reaksiyonlar nasıldı?
Güzel yansılar alıyoruz ve bu beni biraz şaşırtıyor. Sinemadaki bize has olan bütün olguları anlamaları beklemediğim bir durumdu. Sanırım hikayenin yalınlığının bunda tesiri var. Kimileri ise sinemanın birinci yarım saatini distopya niyetine seyrediyor. Bizim gerçeğimiz onlar için distopya…
İZLETEBİLMEK DAHA GÜÇ
– Sizin de dahil olduğunuz Şenlikler İstanbul’da programı, sinemacılar açısından nasıl bir fonksiyon görüyor?
En büyük zorluğumuz sinema yapmak değil, onu insanlara izletebilmek. Şenliklere de binlerce sinema müracaat yapılıyor. Onlar bile sinemanın birinci beş dakikasını izleyip bırakıyor. En büyük sıkıntımız memleketler arası bağlantı. “Okul Tıraşı”nda Şenlikler İstanbul’da ile çalıştık. Sineması evvel Venedik ve San Sebastian sinema şenliklerine izlettiler. İkisinde de kısa listeye kalınca Berlinale’ye izlettiler. Sonrasında Berlinale’de olalım istedik, zira marketi daha büyük. Bu yüzden Şenlikler İstanbul’da çok büyük katkı sağladı.
Cumhuriyet
