YURTDIŞI: HAYAL Mİ, KAÇIŞ MI
Ahmet Deniz DÜNDAR
Çukurova Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Psikoloji Kısmı
Z nesli olarak ülkemizde yaşanan gelişmeler ışığında geleceğe karamsar bakma eğilimindeyiz. Açık konuşmak gerekirse karamsarız da.
Artan ve durmak bilmeyen döviz kuru, hükümetin sırtımıza yük olarak sunduğu gereğinden fazla vergiler, mezun olduktan sonra faiziyle geri istenilen krediler…
Bütün bunlar epeyce korkutucu ve yorucu. Hatta üzücü. Haliyle çoğumuz yurtdışına çıkma hayalleri kuruyoruz. Ancak daima bir soruda takılıyoruz: Bu bir hayal mi, yoksa “kaçış” mı?
Yurtdışı konusunda en tanınan ülkelerden Almanya örneğini vermek istiyorum. Almanya siyasal bütünlüğünü geç bir vakitte tamamlamış ve çok geçmeden kendini bir dünya savaşı içerisinde bulmuş bir ülke. Sonuçta bu savaşı kaybeden Almanya’da imparatorluk dağılıyor, yerini 20. yüzyıldaki birden fazla ülke üzere Cumhuriyete bırakıyordu. Savaşın ve imzaladıkları Versay Antlaşması’nın verdiği ziyandan dolayı Weimarr olarak da bilinen Alman Cumhuriyeti, epeyce büyük ekonomik krizden geçiyordu.
SANCILI GEÇEN UZUN YILLAR
Şöyle ki bir kış günü üşüdünüz. Sobayı yakmak için Alman Markı kullanıyorsunuz. Şaşırtan lakin gerçek zira bir torba oduna verilen parayı yakmak, ısınmak için çok daha akla uygun bir durumdaydı. İşin sonunda Hitler isminde bir diktatör geldi. Ülke evvelki periyoda nazaran daha iyi bir pozisyona gidiyor izlenimi veriyordu, lakin durum o denli değildi. Hitler’in aldığı her siyasal karar, Almanya’yı kanlı bir savaşa götürürken milyonlarca insanın vefatına yol açmıştı. Şimdilerde gıptayla baktığımız Almanya, ağır süreçten geçerek bugünkü üzere büyük bir devlet haline geldi.
Japonya da bir öbür örnek. İki atom bombasıyla vurulan Japonya, süreçten sonra birlik ve beraberlikle daha da yükselerek dünya sahnesinde bugün kıymetli bir yer edindi.
Her iki ülke de sancılı geçen uzun yılların akabinde ayağa kalkabildiler. Hülasa Türkiye için de hiçbir şey geç değil. Bizimle benzeri süreçleri yaşayan hatta daha kötüsünü gören ülkeler bugün ayakları sağlam yere basabiliyorken Türkiye neden olmasın?
Türkiye’nin de güçlenmesindeki en büyük anahtar Z jenerasyonu. Ülkemizdeki yanlış uygulamalara, liyakatsiz siyasetçilere ve daima müdahale güdüsüyle hareket eden emperyalist güçlere karşı lakin omuz omuza gayret ederek karşı gelebilir ve ülkemize keyifli ve umutlu günleri tekrar kazandırabiliriz.
KURULUŞ AYARLARI…
Hayatımızın her anında önceliklerin değişebilmesi üzere durum var. Yıllar sonra evlat sahibi olduktan sonra önceliğimiz jenerasyonumuzun daha iyi kurallarda yetişmesiyse onlar için kaçmamalı, çaba vermeliyiz. Ülkemizin kuruluş ayarlarına, en gerçek mürşitin ilim ve fen olduğu o ayarlara dönmemizin umudu bizleriz fakat unutmamamız gereken değerli bir detay var:
Günümüzde üretici olmak 100 yıl evvelki üzere kıymetli lakin bulunduğumuz dijital çağda yalnızca fizikî değil, tıpkı vakitte zihinsel manada da üretici olmamız gerekiyor.
Ülkemizin beyin göçüne değil, endüstride, yazılımda ve sanayide yeni fikirler üretecek ve gerektiğinde uygulamaya geçirecek gençlere muhtaçlığı var.
Örneğin, bugün Çin fizikî manada en üretici ülke. Bir milyarı aşkın nüfusu var, lakin Çin’in ünlü bir teknoloji şirketi bugün telefon üretimini durdurmanın eşiğinde. Zira zihinsel üretimde Çin’den daha iyi olan ve bunu toplumundan fazla beyin göçüyle başka ülkelerden elde eden ABD, birçok eserin fikri mülkiyetini elinde bulunduruyor. Yani ABD müsaade vermediğinden dolayı bu şirket bırakın telefon üretmeyi, kendi markası altında çıkardığı işlemciyi dahi yetiştiremez hale geldi. Kullandığımız cep telefonundan, bilgisayarlara kadar dijital her eserin neredeyse her kesiminin fikri mülkiyet pahası var ve bu çoğunlukla ABD’ye gidiyor. Pekala, bizler de yeni fikirler üretsek ve pahalar ülkemize gelse daha iyi olmaz mı?
Şafağa ulaşmamız gerekiyorsa ve şafak bize gelmiyorsa; yol ne kadar çetin de olsa bizim şafağa ulaşmamız gerekiyor. Bir ışık, bulutun bir kesimini dağıtırken ışıklardan oluşan ve ufuktan doğan “Güneş” bütün bulutları dağıtıp şafağa ulaşmamıza yardım edebilir.
Unutmayalım gecenin en karanlık anı şafak sökmeden evvelki andır.
1919’da olduğu üzere daima bir arada yürüyelim…
BİLİM VE UYGARLIK İLGİSİ
Arda KUKUL
St. Petersburg Ulusal Araştırma Üniversitesi
Toplumları aydınlanma yolunda ilerleten esas öge, bilimdir. Bilime gereken kıymeti vermeyen; çalışan, düşünen ve üreten beşerlerine hak ettikleri pahası göstermeyen; ve bilgisizliğin çok büyük bir sorun olduğunu kavrayamayan toplumlar, gelişme ve ilerleme yolunun önünü kesen uçuruma yanlışsız sağlam adımlarla ilerlemektedir. Tarih boyunca bu özelliklere sahip olan toplumların, bilime değer veren ve bilimsel üretim yapan toplumlar tarafından tesir altında tutulduğu, stratejik çıkarları uğruna kullanıldığı ve yönlendirildiği görülmüştür. Toplumlar, şayet siyasi, askeri, ekonomik ve kültürel alanlarda bağımsızlıklarını korumak ve milletlerarası alanda özgür hareket yetisine sahip olmak istiyorlarsa kullanacakları yegâne araç, bilimdir.
Bilimi yol gösterici olarak kabul etmek isteyen bir toplumun yüzleşmesinin kaçınılmaz olduğu en önemli sorun, bilimsel bağlamda “üretim-tüketim” çizgisinin hangi noktasında bulunulması gerektiğinin anlaşılmasıdır. Bilimin açtığı yolda ilerlemeye istekli olan bir toplumun sırf tüketici olarak kalması, yurtdışından alınan teknolojileri kısa müddette benimseyip yalnızca kullanmakla yetinmesi, sahip olduğu üniversitelerin bilimsel araştırmaya ehemmiyet vermemesi ve o toplumdaki yaratıcı, sorgulayıcı, eleştirel aklın hayatın her alanında kıymetini kaybetmesi çağın gerekliliklerine uyan gelişmeler değildir. Bu toplumlar “bilim toplumu” olarak bedellendirilemez.
AYDINLANMA YOLU
Bilimin aydınlığını benimseyip onun gücüne inanan toplumların ahlak ve fazilet kapsamındaki tavırlarına dikkat etmeleri gerekir. Bilimin insanlığa verdiği gücü yıkıcı faaliyetler için kullanan toplumlar, insanlığın geleceğini belirleyecek olan “uygarlık” anlayışının içerisinde kendilerine yer edinemeyeceklerdir. Uygarlığın en temel göstergesi, bir toplumun her açıdan bağımsızlığını korurken öbür toplumlara ve o toplumların benimsemiş olduğu toplumsal, kültürel ve ekonomik kıymetlere hürmet gösterebilmesidir.
Aydınlanma yolunda bilimin yaktığı, insanlık tarihi boyunca sönmemiş olan ateşi yol gösterici olarak kabul edebilen ve sahip olduğu bilgi birikimini başka toplumları denetim altına almaktansa insanlığı ilerletmek için kullanmaya istekli olan toplumlar, insanlığın kainatın karanlıklarında yol alacağı gelecekte “uygarlık” bayrağını taşıyan öncüler olacaklardır. O karanlıklar, kuşku yoktur ki o öncülerin taşıdığı ve kaynağını bilimden alan meşalelerle aydınlanacaktır.
GÜNAYDIN
Abdullah KAYA
Marmara Üniversitesi Hoş Sanatlar Fakültesi
Saatim 05.32’yi gösteriyor. Fonda Wagner, Der Ring Des Nibelungen. Başımı klavyeden kaldırıp odamın camına yöneliyor gözlerim. Dördüncü kattan, tüm sokağı ufkuma alıyorum. Bayram namazında saflara sıkışmış, uykulu, şaftı kayık erkekleri andıran Üsküdar apartmanları. Bana fısıldıyorlar. Güya pek iyi bildiğim oyunun sonunu unuttuğum için sitem ediyorlar. Gecenin karanlığı iktidar sarhoşu. Saatlerin muktediri, mukadderata boyun eğecek. Aydınlık yakın hem de çok yakın. Avangard güneş ışınları şimdi tecavüze koyulmadılar. Karanlık; erkeğinin üzerine gelmiş, hırçın dişi bir sırtlanı andırırcasına uzanıyor, insanlığın üzerinde. Günlük dönemde sahnedeki rolün mühleti kısıtlı. Şüphesiz, mütecaviz dişi sırtlanların da bir Azrail’i var, olmalı. Nerede beklenen gün ışıkları? Daha ne kadar bekleyecekler yeryüzüne inmek için?
KARANLIĞIN VADESİ DOLUYOR
Ezan okunuyor. Serzenişim hissedilmiş olmalı. Müezzin hatırlatıyor, günün aydınlanmasına daha var. Müminler vahiy olunduğu üzere, gün ışığı yeryüzüne inmeden, secdeye varmalılar. Gecenin tutsağı olan ben, sabırsızlıkla beklerken sabahı… Şimdi vakit olmasına rağmen gün doğumuna, ferahlıyorum. Karanlığın vadesi doluyor, bu bana hatırlatılıyor. Gerime yaslanıyorum. Kendimi Brueghel’in bir tablosunda üzere hissediyorum. Veyahut distopik bir romandan alıntıyla, dikine inşa edilmiş insan kümeslerinden birindeyim. Yan kümeste ne oluyor? Tablonun hangi köşesinde, hangi figür ne yapıyor. Paragrafın hangisinde çubuklar rahmaniliğe bükülüyor? Bilmiyorum. Şairin dediği üzere:
Yazgı desem, berbat bir şey dokunmuş olurdu güya dudaklarıma.*
Rahibenin eteği kalktı, ikinci perde başlıyor. Birinci ışıkları vurdu günün. Karanlık inliyor ancak işitilmiyor ezilen kalplerin kulaklarında. Vicdanlardaki yerlerini kaybetti sırtlanlar. Akbabaları oldu onların beşerler. Günlerce sulanmamış bir saksı toprağının, suyla buluşması üzere. Veya bir bakirenin birinci defa ıslanması üzere. Bu oyunu her izleyişimde ikinci perdeden duyduğum hazzı tanım edemiyorum.
İmamın selam verip son rekatı da bitirmesiyle, Üsküdar apartmanları gevşedi. Uykulu duvarlar bir bir ayılıyor. Namaz safında hiçleşen kullar, gömleklerini, sıfatlarını kuşanmaya başladı. Ayrıştılar; korkulukları krom kaplama apartmanlarla, ahşap çerçeveli olanlar. Gün onların üzerine doğdu. Karanlığın esir aldığı tebaa, özgür yurttaşlar ilan edildi. Ne varsa üzerlerinde sıfat, hepsini güneşe borçludurlar. Kızıl serinlik kovalıyor sokaklarımızdan kara gömleklileri. Hissediyorum. Sabah oluyor. Anın devrimci sloganı: Günaydın!
Martılar bas bas bağırarak uçuşuyorlar. Müjdeliyorlar, sokaklarımızda motorlu kuryelerin kasklarıyla dolaşacak olan hürriyeti. Daima bir ağızdan söyledikleri: Zafer marşı olsa gerekti. Sabah oldu, karanlık defedildi. Geceden geriye, hırpalanmış fahişeler, biz kaldık. Geride bırakıp, rahimlerimize canlı diri gömdüklerimizi, kusmak için evresi sabıkların üstüne…
Peçelerinden soyunan bayanlar üzere apartmanlar ayırt edilebilir hale geldi. Kişilik kazandılar güya. Bana da kazandırmak istedikleri, bir bilinçti tahminen. Veya sırf bir hatırlatma ihtiyacıydı onlarınki. Evet, evet sırf bir hatırlatma. Oyunun bittiğini değil elbette. Çünkü bu oyun tam olarak ne vakit başladı ve ne vakit bitecek tarih boyunca kimse çözemedi. Çözdüğünü sav eden olduysa da herkesi ikna edemedi. Güzel, herkesin ikna olmaması da oyuna dahildi. Hasılı, temsil elbette devam ediyordu, biten sırf perdeydi. Hem de her gün durmadan tekerrür eden perde. Gün doğuyor ve batıyor. Ne karanlık ne aydınlık baki kalıyor. Ters olan ben, üzerimize çöken gecelere karşı umut doluyorum. Nasıl olsa, güneş battığı üzere doğmasını biliyor. Bilmese de doğuyor…
* Amentu şiiri, İsmet Özel
EKSİKSİZ SIRADANLIK
Altuğ DEMİRCAN
İstanbul Bilgi Üniversitesi Hukuk Fakültesi
Harika sıradanlığım olur musun?
Birlikte bir pazar sabahı kahvaltısı yapsak mesela
(Bilirim sen çok seversin kahvaltıları)
Soğuk bir kış günü birebir yorganın altına gireriz tahminen de sonra
Bir arada el ele dolaşırız kentinin sokaklarında
Vakit zaman saçma sebepler için arbede ederiz
yalnızca barışabilmek için
“Evde ekmek var mı” sorusunu sana sorabilmek ne de hoş olurdu kim bilir?
Yani demem o ki sıradanlığın günah sayıldığı bu yeni dünyada
harika sıradanlığım olur musun?
KARGA
Yusuf BOZDAĞ
Haliç Üniversitesi Tıp Fakültesi
senin şükürlerini, dualarını duymak,
dinlediğin notaları kulağınla dinlemek,
hissettiklerini ruhunla hissetmek,
senin içinden görmek geceyi,
isterim ben bir karga üzere.
akıp da taşarmış su ilgilenmezsen.
bolluk içinde değil, yokluk içinde sevmek,
yağmurun altına tuz serpmek istemek,
senin içinden görmek geceyi,
isterim ben bir karga üzere.
şükürler olsun senin bana verdiklerine,
birkaç sözcükten ibaret satırların
müteessir ettiği bu beyazlığı doğuran çocuk,
artık de güneşi çizsin senin için, kavrularak. yeniden de
senin içinden görmek geceyi,
isterim ben bir karga üzere.
sen çok çoğal lakin meryem ol,
arı ol, arım üzere narin balınla,
dudağımın kenarlarından ak,
seni sıkıca yakaladım, o bolluğunu,
akıp da gidemezsin bir yerlere.
senin içinden görmek geceyi,
isterim ben bir karga üzere.
ilah yaratmamış seni, mutlak güzelsin,
iniltiyle kaçarım varlığından, bolluğundan,
çok şey söylememi bekleme benden,
ben susmasını severim, harfleri severim,
harflerim seni görmek için can atıyor,
onlara yüzünü göster çok umutlu bayan,
beni içine al, göster artık geceni.
karga geceyi özgür bırakalım,
üreyelim birlikte,
güneşi doğuralım.
Cumhuriyet
