Getty Images

Covid-19 teşhisi konmuş bireylerde altı ay sonra depresyon, demans, psikoz ve inme geçirme riskinin arttığı tespit edildi.

Covid’e yakalanmış şahısların üçte birinde, bu çeşit ruhsal yahut nörolojik hastalıkların ortaya çıktığı yahut yine nüksettiği görüldü.

Covid’i ağır geçirip hastaneye kaldırılan, ağır bakıma alınan bireylerde riskin daha da arttığı belirtiliyor.

Bunun, hastalığın yol açtığı gerilimin yanı sıra virüsün direkt beyin üzerindeki tesirinden kaynaklandığı sanılıyor.

İngiltere’de bilim insanları ABD’deki yarım milyon hastanın elektronik sıhhat kayıtlarını inceledi ve bunların ruhsal ve nörolojik rahatsızlıklar geçirme ihtimaline baktı. En fazla rastlanan 14 hastalık üzerine duruldu. Bunlar ortasında, beyin kanaması, inme, demans (bunama), Parkinson hastalığı, psikoz, anksiyete bozukluğu, duygudurum bozuklukları, Gullian-Barre sendromu (GBS) üzere hastalıklar vardı.

Covide yakalananlarda en yaygın görülen rahatsızlıklar anksiyete ve duygudurum bozuklukları oldu. Araştırmacılar bunun nedenini hastalığın ağır seyretmesi nedeniyle yaşanan gerilime bağlıyor.

İnme ve demans üzere hastalıkların ise koronavirüsün biyololojik tesiri yahut bedenin genel olarak enfeksiyona yansısı ile bağlı olabileceği hastalığı belirtiliyor.

Covid-19’un Parkinson ve GBS (grip ile bağlantılı) riskini ise artırmadığı görüldü.

Araştırmalar gözleme dayandığı için araştırmacılar bu hastalıklara Covid’in neden olup olmadığına dair kesin yargıda bulunamıyor. Olağan şartlarda da kimi şahıslarda altı ay içinde inme yahut depresyon üzere hastalıkların gelişmesi ihtimali de kelam konusu.

Ama Oxford Üniversitesi’nden araştırmacılar, grip ve başka teneffüs yolları enfeksiyonu hastalarıyla kıyaslandığında Covid hastalarında beyni etkileyen rahatsızlıklara daha fazla rastlandığını gördü.

Ağır hastalarda risk artıyor

Covid hastalarında ruhsal ve nörolojik rahatsızlık riski, öteki teneffüs yolları enfeksiyonu hastalarına kıyasa yüzde 16, gribe yakalananlara kıyasla da yüzde 44 daha fazlaydı.

Covid hastalığının daha ağır seyretmesinin ise beyin ve ruh sıhhati üzerindeki olumsuz tesirde bulunma riskini daha da artırdığı görüldü.

Duygudurum, anksiyete ve psikoz üzere rahatsızlıklar tüm Covid hastalarının yüzde 24’ünü etkilerken, hastaneye kaldırılan Covid hastalarının yüzde 25’ini, ağır bakıma alınanların yüzde 28’ini, şuurun ve algının kaybolması biçiminde tanım edilebilecek hezeyan durumunu yaşayan hastaların ise yüzde 36’sını etkiliyordu.

Tüm Covid hastalarının yüzde 2’sini etkileyen inme riski ise ağır bakıma kaldırılan hastalarda yüzde 7’ye, hezeyan geçiren hastalarda yüzde 9’a çıkıyordu.

Demans (bunama) genel olarak Covid hastalarının yüzde 0,7’sinde ortaya çıkarken, Covid sırasında hezeyan yaşayan hastalarda bu oran yüzde 5’e kadar yükseliyor.

İngiltere’deki Alzheimer Araştırma merkezinden Dr. Sara Imarisio, 7daha evvelki araştırmalarda demans hastalarının Covid’i daha ağır geçirme riskinin arttığının görüldüğünü, bu yeni araştırmada ise aykırısı tarafta bir ilişki bulunduğunu ve ortadaki nedensel ilginin araştırılması gerektiğini vurguladı.

Oxford Üniversitesi’nden nöroloji uzmanı Profesör Masud Husain de koronavirüsün beyne girip direkt hasara yol açtığına dair bulgular olduğunu kaydetti.

Covid, kanda pıhtılaşmaya yol açma üzere dolaylı nedenlerle de inme riskini artırabiliyor. Ayrıyeten enfeksiyona bedenin reaksiyon vermesi sonucu ortaya çıkan genel enflamasyon (iltihabi durum) da beyni etkileyebiliyor.

Covid sonrasında kelam konusu ruhsal ve nörolojik rahatsızlıklarla ilgili teşhis konan hastaların üçte birinden fazlasında bu hastalıklar birinci kere ortaya çıkmıştı.

Araştırmacılar, daha evvel bu rahatsızlıkları olan bireylerde hastalığın yine nüksetmesi durumunda bile Covid’in buna neden olması ihtimalinin ortadan kalkmadığını belirtiyor.

Londra Kings College Üniversitesi’nden Prof Til Wykes, bu bulguların, Covid’in yalnızca teneffüs yollarıyla ilgili semptomlara değil, ruhsal ve nörolojik meselelere da yol açabileceğine dair varsayımları doğruladığını belirtiyor.

Wykes, teşhisi takip eden altı aya bakıldığında Covid’in tesirlerinin çok daha sonra ortaya çıkabileceğinin görüldüğünü söylüyor.

Cumhuriyet