Dünyanın en büyük ikinci alkollü içki şirketi Fransız Pernod Ricard Ortadoğu, Kuzey Afrika ve Türkiye Genel Müdürü Selçuk Tümay, alkollü içkide vergi oranı ne kadar yüksekse, kaçak ve uydurma oranının da o kadar cazip hale geldiğini söyledi. Tümay, “Barlardan bizim markaların şişelerini toplayıp doldurup piyasaya sürüyorlar. Bilhassa viski ve votkadaki ana markalarımızda bu çok yaygın. Bundan biz de çok mağdur oluyoruz. 285 liraya satılan bir eseri, kaçak doldurup bakkala 50-60 liraya götürdüğünüzde cazip geliyor” dedi. Tümay, Türkiye’de 55 milyon yetişkinin yüzde 20’sinin alkollü içki tükettiğini, kişi başı tüketimin 2 litre civarında olduğunu vurguladı. “Yaptığımız tek artırım ÖTV artırımı, öteki artırım yapmaya da fırsat kalmıyor” diyen Selçuk Tümay ile Türkiye alkollü içki pazarını konuştuk.
– Pandemide dalınız nasıl etkilendi?
Dışarıdaki tüketim meskene kaydı. Tıpkı esere dışarıda 3 ünite fiyat ödenirken konutta tüketilirken tahminen bir ünite ödeme yapıldı. Bizim tüketimin bir kısmı iç piyasa, bir kısmı Duty Free’deydi (gümrüksüz satış), yurtdışı seyahatler durunca bu alandaki alım durdu ve alımlar iç piyasaya kaydı, bu işimize yaradı. Zira bizde Duty Free globalde yönetiliyordu. Bu manada Türkiye’nin işi büyüdü. İşimizin yüzde 25’i Duty Free’deydi.
– İç piyasada ne kadar artış oldu mesela viskide?
Viskide tüketim 12 milyon litreye çıktı. Türkiye’de viski son 10 yıldır kesintisiz geliyor. Olmamız gereken noktanın çok altındayız daha. Türkiye’de alkolde kişi başı tüketim çok düşük. Bundan 10 yıl öncesine kadar tüketimin yüzde 60’ı bira, yüzde 30’u da rakı olan bir pazar vardı. Artık bira yüzde 55’lerde rakının hissesi yüzde 16-17’lere düştü, öteki kategoriler büyüdü.
– Toplam alkol piyasasının cirosu ne kadar?
Bu alanda toplanan vergi yaklaşık 12 milyar TL. Vergi oranları her kategoride farklı rakıda yüzde 75, viskinin yüzde 50’si vergilerden oluşuyor. Demek ki 20 milyar TL’lik bir ciro var. Yılda 2 kere Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) artışı oluyor. Onu da devlet pek sektirmiyor. Bu yıl ki ÜFE yüzde 17.07 geldi, ÖTV’ye teğe bir yansıdı.
– Bu oranda bir artış bekliyor muydunuz?
Olacağını bekliyordum fakat yüzde 17’yi yansıtacaklarını beklemiyordum. Artış yüzde 10-12 düzeylerinde kalır diye düşünmüştüm. Zira bir enflasyon hedeflemesi de var. Mesela ocak ayında sigarada ÖTV artışını atladılar. Devlet muhtemelen Duty Free’den olan düşüşün iç piyasadaki hacim artışını gördü, bu yapay ve ödünç bir hacim. Duty Free açıldığında beşerler tekrar oralardan almaya devam edecek, zira yüzde 30-40 daha ucuz.
SİNEYE ÇEKİYORUZ
– ÖTV artışından sonra sizin eserlerin fiyatları nereden nereye çıktı?
Üst segment 70’lik viskimizin fiyatı 285 TL’ye çıktı. Ciromuzun yarısı vergiye gidiyor. Toplam eserin maliyeti tahminen işin yüzde 20’sidir, üstüne o kadar eklenen şey var ki. Bir de enflasyon ve devalüasyon da oluyor. 18 yıldır bu şirketteyim çabucak hemen hiç artırım yapmadık ya yüzde 1 ya yüzde 2’dir. Büsbütün sineye çekerek devam ettik. Yaptığımız tek artırım ÖTV artırımı, öbür artırım yapmaya da fırsat kalmıyor.
– Altı ayda bir yapılan artırımı genel merkezinize anlatmakta zorlanıyor musunuz?
Türkiye Avrupa’da verginin en yüksek olduğu 4. ülke pozisyonunda. Fakat öbür ülkelerde kişi başı gelir çok yüksek ve alkolizm sorunu var. Bizde o denli bir durum yok. Onlarda kişi başı tüketim 10 litrelerde. Bizde resmi 1.4 litre, gayri resmi 2 litre tüketiliyor. Alışılmış anlatmak çok kolay değil.
– Yüksek vergileri hükümete anlatmıyor musunuz, ne diyorlar?
Alkollü İçki Üreticileri ve İthalatçıları Derneği ile lobi faaliyeti yürütüyoruz fakat çok da yararlı olmuyor, zira devletin gelire gereksinimi var, direkt vergi alınamadığı için bu stil vergiler artırılıyor. Altı aylık yüzde 17 vergi artışı çok yüksek bir sayı. Temmuzdan bu yana toplamda yüzde 25 civarında artış var. Türkiye’de hiçbir şeyin vergisi bu kadar artmadı. Doğal abartılı oldu. Biz diyoruz ki vergiyi daha fazla artırdığınızda iş merdiven altına döner. Düzmece, kaçak patlar tekrar devlet bundan ziyan görür, toplum ziyan görür diye anlatıyoruz.
ŞİŞE ORJİNAL, İÇİ UYDURMA
– Kaçak üretim kesimde çok yaygın, sizin markalarda var mı?
Var doğal. Hatta bizim üst segment markamızın ismiyle bile viski kiti satılıyor. Online alıyorsunuz onu etil alkole katıp rivayete nazaran viski üretiyorsunuz. Barlardan bizim markaların şişelerini toplayıp doldurup piyasaya sürüyorlar. Bilhassa viski ve votkadaki ana markalarımızda bu çok yaygın. Bundan biz de çok mağdur oluyoruz. Devlet kaçak bir içki yakaladığında muhatap bulamadığı için bazen bizden hesap sordukları da oluyor. Avrupa’da kaçak üretim yok mesela. Bilhassa Ortadoğu’da çok yaygın. Mesela Irak’ta fabrika kurmuşlar bizim markalarımızı üretiyorlar. Vergi ne kadar yüksekse bu iş o kadar cazip hale geliyor. 285 liraya satılan bir eseri bakkala 50-60 liraya götürdüğünüzde cazip geliyor. Direkt yepyeni şişeyi doldurdukları için uydurma olup olmadığı da anlaşılmıyor üstüne etiketi de basıyor. Biz ekstradan kendi bandrolümüzü koyuyoruz lakin tekrar de önüne geçemiyoruz. Artık yeni bir uygulamayla artık bandrolü almadan ÖTV’yi ödememiz isteniyor. Hem bandrol pahalılandı hem de ÖTV’yi peşin ödeme kaidesi kondu. Üçe katlanan stok maliyetiyle çalışıyoruz.
– Krizle baş edebilmek için neler yaptınız?
Depomuz Mersin’de ve orada 100 kişi çalışıyor. O işi devam ettirmek birinci önceliğimiz oldu. Eser tedarikinde meşakkat yaşamadık. Gece hayatı tarafındaki işletmelerde önemli alacağımız vardı bunların üzerine çok düşmedik.
– Ne kadar alacağınız var gece kulüplerinden?
Otel tarafını da sayarsak 50 milyon TL civarında alacağımız vardı. İşler haziranda açılınca bir kısmını aldık. Ancak 20 milyon TL’si büsbütün gece hayatı tarafındaydı, onlar hiç açılmadığı için alamadık.
– Bu periyotta barmenler için de bir eğitim projesi başlattınız ne yapıyorsunuz?
Globalde yürüyen bir proje. Aralık ayında başladık. Online ve fiyatsız bir eğitim. Tüm barmen ve bar sahiplerine açık. Atıksız bir kokteyl nasıl yapılır, su, buz daha az nasıl tüketilir, çok alkollü bireye artık alkol servisi yapma üzere eğitimleri içeriyor. Türkiye’de bunun atölyelerini yapacağız. En fazla Türkiye’den ilgi var.
10 YILDIR TÜKETİM ORANI BİREBİR
– İçki tüketilen yerler kapalı, bu konut tüketimine ne kadar yansıdı?
Bizde yüzde 30’u mesken dışı tüketimdi. Artık yüzde 100’ü mesken tüketimine döndü. Yüzde 100 mesken tüketimi tahminen bizim alanda yüzde 110’a çıktı. Doğal ki bu bir varsayım daha sayılar açıklanmadı.
– Yani bu periyotta kişi başı tüketim arttı mı sizce?
Yok o yükselmedi. Türkiye’de alkol penatrasyonu düşük yüzde 20’lerde. Yüzde 80’i alkol tüketmiyor. 15 yaş üstü 55 milyon nüfus var, bunun yüzde 20’si alkol tüketiyor. Erkeklerde tüketim yüzde 30, bayanlarda oran yüzde 10. Ölçü olarak yüzde 90’ını erkekler tüketiyor. Türkiye’de toplam yılda 80 milyon saf alkol tüketiliyor. 10 yıldır bu değişmedi.
– Vilayetler bazında tüketim nasıl?
İşimizin yüzde 20’si İstanbul. Ancak üst segment viski satışlarımızın yüzde 60-65’i Doğu ve Güneydoğu Anadolu’da. Konya bizim en çok satış yaptığımız birinci 10 kent ortasında.
VİSKİ TÜRKİYE’Yİ ÖNDER YAPTI
– Türkiye kümeniz içinde nasıl ayrışıyor?
Ortalamaya nazaran süratli büyüyoruz. Bu da viskinin Türkiye’de yeni yeni oturuyor olmasından kaynaklanıyor. 2 milyon litreden 12 milyon litreye giden bir tüketim var. Pazarın yüzde 40- 45’i bizde. Türkiye son 3-4 yılda bu manada önder pozisyonda. Üst segment viski markamızın en çok satıldığı ülke Türkiye oldu. Litre olarak Çin ve ABD’yi geçtik. Bu bize büyük şöhret getirdi. Kıymetli bir eserin ve kişi başı tüketimin az olduğu Türkiye’de önder olması dünyada da en fazla satılan ülke olmamız ilgilerini çekiyor. Ciromuzun yüzde 70’i viskide.
– Pernod Ricard’dan biraz bahseder misiniz?
19 bin çalışanımız var. Paris’te borsaya koteyiz. 50 milyar Avro bedeli olan bir şirket. 80 ülkede de kendi operasyonumuz var. Türkiye’de 2002’den bu yana faaliyet gösteriyoruz. Bünyemizde 150 kişi çalışıyor.
Cumhuriyet
