Fotoğraflar: Reuters

Covid-19’a yönelik aşı çalışmalarından olumlu haberler gelmeye devam ediyor. Yaşanan bu süreç, aşılar hakkında birçok sorunun ve karşılığının kamuoyunda tartışılmasına neden oldu.

Sıhhat Bakanlığı Aşı Portalı’ndan derlenen bilgilere nazaran, aşı hakkında yanlış bilinenler ve doğruları şöyle:

Yanlış: Bebeklere gereksiz yere çok erken aşı uygulanıyor. Anne sütü onları korur.

Yanlışsız: Bebekler birtakım hastalıklara karşı bağışık doğar zira doğumdan evvel annelerinden bebeklere hami unsurlar yani antikor geçer. Emzirilen bebekler de anne sütüyle antikor alır. Anne sütü, bebeğin bağışıklık sistemi gelişene kadar kimi hastalıklara karşı değerli müdafaa sağlar. Bununla birlikte bu antikorlar uzun müddet kalıcı değildir ve tüm hastalıklara karşı müdafaa sağlamaz. Bebek ve çocukların, hayatı tehdit eden pek çok hastalıktan korunmaları için aşılanmaları gerekir. Çocukluk periyodu aşılama şemasına uygun olarak aşılanma, hayatı tehdit eden hastalıklarla temas etmeden evvel, ömrün erken devrinden itibaren bebeklerin ve çocukların korunmasını sağlar.

Yanlış: Aşıyla önlenebilir çocukluk hastalıkları ömrün bir modülüdür.

Yanlışsız: Aşıyla önlenebilir hastalıklar, ömrün bir modülü olmak zorunda değildir, önlenebilir. Aşıyla önlenebilir hastalıklar önemli hastalıklardır, hem çocuklarda hem de yetişkinlerde zatürre, beyin iltihabı, körlük, kan iltihabı, kulak enfeksiyonları, konjenital kızamıkçık sendromu ve hatta vefat üzere önemli sonuçlara yol açabilirler. Bu hastalıklar aşılarla önlenebilir. Bu hastalıklara karşı aşı yapılmaması çocukların gereksiz yere savunmasız kalmasına ve sıhhatlerinin riske atılmasına neden olur. Aşılama, karantina ve izolasyon uygulamaları, yaygın tarama ve teşhis testleri üzere öteki salgın tedbire faaliyetlerinden çok daha tesirli ve ucuzdur.

Yanlış: Aşılar inançlı değildir.

Hakikat: Aşılar son derece sağlam biyolojik eserlerdir. Üretim ve dağıtım evrelerinde çok sıkı denetimden geçmektedir. Türkiye’de kullanılan aşılar, Dünya Sıhhat Örgütünce önerilen ve onaylanan GMP (İyi Üretim Prosedürleri) kurallarına uygun üretilmiş ve milletlerarası referans laboratuvarlarında test edilmiş aşılardır. Bir aşının ülkemizde kullanılabilmesi için öncelikle üreticiler tarafından aşıların inançlı ve tesirli olduğunun Sıhhat Bakanlığına kanıtlanması gereklidir. Kullanılacak aşılar teslim alınıp alanda kullanıma sunulmadan evvel, Ulusal Referans Laboratuvarlarında da test edilmekte ve uygun olduğu kanıtlanan aşıların kabulü yapılarak kullanıma sunulmaktadır. Aşılar üretici firmadan alınıp aşılanacak bireye uygulanana kadar tüm sıhhat kuruluşlarında soğuk zincir sistemi içerisinde uygun ısı aralığında korunmakta ve sistem çevrim içi olarak daima izlenmektedir. Aşılar kullanıma sunulduktan sonra aşılama sonrası istenmeyen tesirler Sıhhat Bakanlığınca izlenmektedir. Ülkemizde ve dünyada her yıl milyonlarca çocuk aşılanmaktadır.

Yanlış: Aşılar yararlı değildir.

Yanlışsız: Dünya çapında hala her yıl çok sayıda insan aşıyla önlenebilir hastalıklar yüzünden ölüyor. Bu hastalıkların birçoğu aşılama programı sayesinde Türkiye’de hiç görülmüyor ya da ender görülüyor. Aşılar, birçok bebek, çocuk ve erişkinleri öldüren yahut ziyan veren bulaşıcı hastalıkları önleyebilir. Yaygın aşılamayla çiçek hastalığı yok edilmiştir, çocuk felci hastalığında ise yüzde 99’luk azalma sağlanmıştır. Çocuk aşısız ise kızamık, çocuk felci, menenjit, tetanoz, sarılık üzere pek çok aşıyla önlenebilir hastalık ve bunların yol açabileceği sakatlık ve mevt riski altında olabilir.

Yanlış: Aşılar ziyanlıdır.

Yanlışsız: Aşılar son derece emniyetli biyolojik eserler olmakla birlikte rastgele bir ilaç üzere kimi yan tesirlere yol açabilir. Bu yan tesirlerin çoğunluğu hafif ateş, aşı uygulanan bölgede kızarıklık, şişlik, ağrı üzere hafif yan tesirlerdir. Bu yan tesirler yalnızca birkaç gün sürer ve tedavi edilebilir. Önemli yan tesirler son derece azdır.

Yanlış: Türkiye’de aşıyla önlenebilir hastalıklar neredeyse yok edildi, münasebetiyle aşılamayı desteklemeye yahut artırmaya gerek yok.

Hakikat: Aşıyla önlenebilir hastalıklar (difteri, boğmaca, tetanoz, çocuk felci, kızamık, kızamıkçık, kabakulak, verem, suçiçeği, Hepatit A, Hepatit B, Hemofilus. influenza ve pnömokoklara bağlı hastalıklar) Türkiye’de azalmış olmakla birlikte dünyada hala görülmektedir. Türkiye’de bağışıklama kapsayıcılığı yüzde 100 değildir, bu nedenle yetersiz aşılanmış yahut aşılanmamış kümeler bu hastalıklara karşı hala korunmamaktadır.

Yanlış: Aşılar fiyatlı olarak uygulanmaktadır.

Yanlışsız: Sıhhat Bakanlığı Aşı Portalı’nda yer alan bilgiye nazaran Türkiye’de, aşı programında yer alan tüm aşılar fiyatsız uygulanmaktadır. Aşı takvimi ve uygulanacak aşılar, Sıhhat Bakanlığı ile koordineli çalışan Bağışıklama Bilimsel Müşavere Heyeti tarafından belirlenmekte ve tavsiyelere uygun olarak Sıhhat Bakanlığınca satın alınarak, ilgili testleri tamamlandıktan sonra uygulama istasyonlarına dağıtılmaktadır. Her bir aşı dozu karekod üzerinden bütün uygulama süreci boyunca takip edilmektedir. Aşılar fiyatsız uygulandıktan sonra sisteme kaydedilmekte ve aşı kartı düzenlenerek aileye verilmektedir.

Cumhuriyet