Türkiye’de salgın periyodunda antibiyotik kullanımının yaygınlaştığını söyleyen Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Anabilim Kolu öğretim üyesi Prof. Dr. Emine Sönmez, artan antibiyotik kullanımının makus sonuçlar doğurabileceğini belirterek Dünya Sıhhat Örgütü’nün bu husustaki ihtarlarına değindi. Prof. Dr. Sönmez, “Doğru antibiyotik kullanımı yahut akılcı antibiyotik kullanımı için yanlışsız teşhisin yapılması, uygun antibiyotiğin tespit edilmesi, en uygun yoldan uygulanması, en aktif dozda ve en uygun müddetle verilmesi gerekir” diye konuştu.

“BAKTERİLERİN DİRENÇ GELİŞTİRMESİNE NEDEN OLUR”

Antibiyotik kullanımı için, mikrobiyolojik olarak kanıtlanmış bir bakteri enfeksiyonu olması gerektiğinin altını çizen Sönmez, “Bakteriyel enfeksiyon olmaksızın antibiyotik kullanılması, seçilen antibiyotiğin yanlış olması, antibiyotik dozunun yetersiz yahut çok olması, doz aralıklarının uygunsuz olması durumlarında antibiyotikler uygun kullanılmamış olur. Antibiyotikler yaygın ve yanlış olarak soğuk algınlığı, grip, Covid-19 üzere virüslerin neden olduğu enfeksiyonlarda kullanılmaktadır; ancak virüsleri öldürmezler, virüsün öteki insanlara bulaşmasını önlemezler. Yanlış antibiyotik kullanımı, bakterilerin direnç geliştirmesine neden olur. Bunun sonucunda ise, daha sonra antibiyotiğe gereksinim duyulduğunda, o antibiyotik artık tesir etmez” dedi.

“HER YIL 700 BİN KİŞİ HAYATINI KAYBEDİYOR”

Yanlış kullanımın, sırf o antibiyotiği uygun olmayan biçimde kullanan kişi açısından riskli olmadığını vurgulayan Sönmez, “Bakteriler, gen transferi yoluyla direnci birbirine bulaşıyor. Tabiatta bu dirençli bakteriler daima olarak birikiyor ve insanlara da bulaşıyor. Bu nedenle hayat kurtarıcı pek çok tıbbi teşebbüs ve tedavi de enfeksiyon riski nedeniyle yapılamaz hale gelmektedir” diyerek sonradan dirençli bakteriye yakalanma riski olan herkes için tehlike oluşturduğunu belirtti.

Her yıl antibiyotiklere dirençli bakteri enfeksiyonları ile 700 bin kişi hayatını kaybettiğini söyleyen Sönmez, kelamlarına şöyle devam etti:

“Eğer gerekli tedbirler alınmazsa 2050 yılında bu sayının 10 milyon şahsa ulaşacağı hesaplanmakta. Bu sayılar antibiyotik direncinin gelecekte insan sıhhatini daha önemli biçimde tehdit edeceğini göstermektedir. Covid-19 salgın periyodunda yüzde 70’lere varan yanlış ve gereksiz antibiyotik kullanımı da bu tehdide katkı sağlamaktadır. Bu da çok kolay enfeksiyonların bile dirençli bakteriler ile meydana gelmesine, hastanede yatış mühletinin uzamasına, tedavi maliyetlerinin artmasına, ölümlerin artmasına neden olmaktadır.”

“COVID-19 ANTİBİYOTİK KULLANIMINI ARTIRDI”

Kovid-19’a bağlı pandeminin süratle yayılmaya devam ederken dünya çapında antibiyotik kullanımında artış ve antibiyotik dirençlerinde artış görülmeye başlandığını söyleyen Sönmez, “Yapılan çalışmalarda bu önemli olguların yüzde 3.5- 7’sinde hakikaten bakteriyel enfeksiyon olduğu ve antibiyotik kullanım muhtaçlığı olduğu bildirilmiştir. Ağır bakım muhtaçlığı gelişen hastalarda bakteriyel enfeksiyon sıklığı daha da artmakta ve dirençli mikroorganizmaların sebep olduğu enfeksiyonlar kıymetli bir mevt nedeni haline gelmektedir. Covid-19 hastalarının bilimsel bilgiler ışığında ve akılcı yaklaşımla kıymetlendirilmesi, birinci basamakta takip edilen asemptomatik- hafif semptomlu olgularda antibiyotik kullanılmaması, bakteriyel pnömonisi olan orta- ağır olaylarda ve ağır bakımda sekonder bakteriyel enfeksiyonu olanlarda antibiyotik kullanılması daha uygun olacaktır” diyerek antibiyotik kullanımındaki artışın önemli seyreden olgularda bakteriyel-viral ayrımı yapılmadan yaygın ampirik antibiyotik kullanılmasına bağlanabileceğini belirtti.

“HERKES ‘AKILCI ANTİBİYOTİK KULLANIMI’ KURALLARINA UYMALI”

Türkiye’nin dünyada antibiyotik direnç oranının en yüksek olduğu ülkelerin başında geldiği gerçeğini hatırlatan Prof. Dr. Sönmez, antibiyotik kullanma oranımızın, Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü (OECD) ülkelerinin çok üstünde olduğunu ve her üç reçeteden birinde antibiyotik bulunduğunu belirtti. Direnç gelişiminin kullanılan antibiyotik ölçüsüyle hakikat orantılı olduğunu söyleyen Sönmez, “Etkili enfeksiyondan korunma tedbirleri ve akılcı antibiyotik kullanımı ile direnç oranları düşürülebilir. Böylelikle hem enfeksiyonları tedavi edebiliriz hem de antibiyotiklerin yan tesirlerinden korunmuş oluruz. Antibiyotik direncini önlemek için hekim, hasta, eczacı, hastane idareleriyle ilgili herkes ‘akılcı antibiyotik kullanımı’ kurallarına uymalıdır. Enfeksiyon hastalıklarının erken tanısı için laboratuvar kaynakları geliştirilmeli; viral ve bakteriyel hastalık ayırımı yapılarak gereksiz ve yanlış kullanım önlenmelidir” dedi.

Prof. Dr. Emine Sönmez, kelamlarına şöyle devam etti:

“Hastanelerde sistemli olarak direnç araştırılmalı, bu direnç raporlarına uygun antibiyotikler kullanılmalıdır. Sıhhat hizmeti ile bağlantılı enfeksiyonları azaltmak için başta el paklığı olmak üzere enfeksiyon denetim tedbirleri en üst seviyede uygulanmalıdır. Aşı ile önlenebilir hastalıkların aşısı uygulanarak antibiyotik kullanım muhtaçlığı azaltılmalıdır. Tabibe antibiyotik yazma konusunda baskı yapılmamalıdır. Covid-19 salgını ile uğraşırken antibiyotik direnci de göz önünde bulundurularak yalnızca bakteriyel enfeksiyon gelişen olgularda antibiyotik kullanılmalıdır. Covid-19 test sonuçları erken açıklanarak gereksiz antibiyotik kullanımı azaltılmalıdır.”

“ATEŞ DÜŞÜRÜCÜ YAHUT AĞRI KESİCİ OLARAK ALGILANMASI YANLIŞ”

Antibiyotiklerin ateş düşürücü yahut ağrı kesici olarak da algılanmasının yanlış olduğunu söyleyen Sönmez, “Virüs enfeksiyonlarını tedavi edemez. Yaygın ve yanlış kullanıldığında direnç gelişen antibiyotik, temel tesir beklediğimiz bakterilerin neden olduğu enfeksiyonların tedavisinde kullanılamaz hale gelir. Antibiyotikler, tabip reçetesine uygun biçimde kullanılmalıdır. Antibiyotiklere direnç gelişimini önlemek için antibiyotikleri hakikat kullanma konusunda toplumun farkındalığını artırmak ve kişi- toplum- global ölçekte savaşmak gerekir. Sonuç olarak Covid-19 pandemi sürecinde ikinci kıymetli bir sıhhat sorunu olan antibiyotik dirençleri ile de savaşılmalı ve “akılcı antibiyotik kullanımı” ile ilgili toplumsal farkındalık oluşturulmalıdır.” dedi.

Cumhuriyet