Ekim 1964’te California’da doğdu. Hindistan’dan ABD’ye göç eden annesi Shyamala ve Jamaika kökenli babası Donald, Stanford Üniversitesi yıllarında, kamusal alanda ırk ayrımcılığını tümüyle ortadan kaldırmayı hedefleyen “Yurttaş Hakları Hareketi” aracılığıyla tanışmıştı.

Anaokuluna başladığı Thousand Oaks İlkokulu‘ndaki “beyaz öğrenci oranı”, ırk ayırımına son vermeyi amaçlayan “desegregation” programı ile yüzde 95’ten yüzde 60’a çekilmişti.

Yedi yaşındayken babası ve annesi boşandığı için hafta sonları kız kardeşiyle birlikte Palo Alto’da yaşayan babalarını ziyaret giderdi. Söylediğine nazaran, mahalledeki beyaz aileler, siyah oldukları için çocuklarının onlarla oynamasına pek de istekli değildi.

İlkokul yıllarında annesi ile sık sık yakınlardaki bir “Afro-Amerikan kültür merkezi”ni ziyaret etti, yeniden annesi aracılığıyla gittiği Hindu tapınağının korosunda müzikler söyledi. Ömrü boyunca Hintli teyze ve amcalarıyla bağlantı halinde kaldı. Babasının Jamaika’daki ailesini ziyaret etmeyi de ihmal etmedi.

Lisedeki en yakın arkadaşı Wanda Kagan, 2020’de CBC News’e demecinde onun için, “Üvey babamın tacizine uğradığımda en büyük destekçimdi” dedi. 1998’de San Francisco Bölge Savcılığında işe başladı ve bilhassa “cinsel saldırı” davalarında misyon aldı. Ağustos 2000’de San Francisco Belediyesinde “çocuk istismarı hadiselerini araştıran” Aile ve Çocuk Hizmetleri Kısmı’nı yönetti. Mesleğinin ilerleyen safhalarında internette bayanlara ve çocuklara karşı işlenen “cinsel suçlar” ve “seks ticareti” davaları ile ağır bir formda ilgilendi.

2021 yılında, 57 yaşında, Joe Biden idaresi altında ABD’nin 49. Lider Yardımcısı olan Kamala Harris‘ten bahsediyoruz. Görünen o ki “ırk ayrımcılığı, cinsel taarruzlar, çocuklar ve kadınlar” onun zihnine erken yaşlarda kodlanan anahtar sözler. Lakin bilirsiniz, çocukluk travmaları ilerleyen yaşlarda hem yapan hem de yıkıcı tepkiler üretebilme potansiyeline sahiptir. Harris’teki tezahürünü vakit içinde göreceğiz…

“SİYASETTE TESADÜFLERE YER YOKTUR…”

“Siyasette hiçbir şey tesadüfen gerçekleşmez. Gerçekleşen şeylerin (tam olarak) o denli planlandığına yönelik bahse girebilirsiniz”der, ABD’nin 32. Lideri Franklin D. Roosevelt.

Lider Yardımcısı Harris, geçen günlerde Rhode Island‘daki bir kitabevini ziyaret etti ve aldığı kimi kitaplarla gazetecilere poz verdi.

Cumhuriyet’ten Selin Uludağ‘ın katkılarıyla, dünyanın en çok takip edilen isimlerinden Harris’in elinde tuttuğu üç kitabın özetlerini derledik.

Roosevelt’in de söylediği üzere, “Siyasette tesadüflere yer yoktur.”

Takdir sizlerin:

THE NICKEL BOYS

Pulitzer ödüllü Afro-Amerikalı bir müellif olan Colson Whitehead’in, gerçek bir hayat öyküsünden esinlenen romanı “The Nickel Boys” dünyaya, “Fırsatlar ülkesinin karanlık yüzüne bakan tezli bir roman” sloganıyla pazarlandı.

Kitabın konusuna gelecek olursak; Florida eyaletindeki Tallahassee yakınlarında yapılan bir hafriyatta bir toplu mezarlığa rastlanır. Parçalanmış kafatasları ve tüfek saçmaları ile delik deşik edilmiş göğüs kafesleriyle 50’ye yakın cesedin yığıldığı bu toplu mezarlık, üç yıldır kapalı olan Nickel Islahevi’nin hafızalarda tazelenmesini sağlar. Böylece, ıslahevinde hapsedilen birçok erkek, istismar tecrübelerini paylaşmaya başlar.

Baş karakter Elwood, çocukluğunda dinlediği bir plak sayesinde Amerikan yurttaş hakları hareketi başkanı Martin Luther King’in niyetlerinden haberdar olmuştur ve “siyahların özgürlük mücadelesi”ne yakınlık duymaktadır.

Elwood, lise eğitimini sürdürdüğü sırada haksız yere tutuklanır, yoksulluğu nedeniyle savunması gerektiği üzere yapılmaz ve kendini apansız Nickel Islahevi’nde bulur. Orada ahenk gösterdiği ve başını belaya sokmadığı için her şeyin yolunda gittiğini sanacak, lakin kısa bir mühlet sonra hapishanedeki rastgele bir siyahtan farksız olduğunu acı bir halde idrak edecektir. Bu ortada hapishanedeki siyahlar, yıllar uzunluğu baskı altında yaşadıktan sonra öylesine kayıtsız ve uyuşmuş bir hale gelmektedir ki sonunda zulme ahenk sağlamakta ve fakat “acı çektiklerinde rahatlamış hissetmektedirler.”

Kitapta iki kıymetli karakter göze çarpıyor:

Elwood, dünyayı daha iyi bir yer haline getirebileceğimize inanan iyimser yahut umutlu taraf, Jack Turner ise “Bu ülke soykırım, cinayet ve kölelik üzerine konseyi ve her vakit o denli kalacak” diyen kabullenmiş taraf.

***

THE TOPEKA SCHOOL

Yapıtın sahibi, müellif ve şair Ben Lerner‘in kendi hayatından kesitler içeren ve bu formuyla tıpkı vakitte bir oto-kurgu olarak kabul edilen “Topeka Okulu”, Pulitzer Kurgu Mükafatı 2020 finalistlerinden biri.

Kansas eyaletinin başşehri Topeka’da doğan Lerner, 2019 çıkışlı romanında, bir lise münazara şampiyonu olan Adam Gordon ile mahallî bir kurumda psikolog olan annesi Jane ve babası Jonathan’ın ömürlerinden kesitler aktarıyor. Lerner kitabını, 2016 yılında Donald Trump‘ın seçilmesine yer hazırlayan, “beyaz erkekler ortasındaki şiddetli kimlik krizi”nin 1990’lar sürümü olarak tanım ediyor.

Topeka, Amerikan kamuoyunda Plessy v. Ferguson davası ile biliniyor. Bu dava, 1896’da görülen ve “ırk ayrımcılığının yasal olduğuna hükmeden” bir Birleşik Devletler Yüksek Mahkemesi davası. Davanın sonucunda, siyahlarla beyazların bir kamu hizmetinden “eşit, lakin farklı yerlerde yararlanmalarının yasal olduğuna” hükmediliyor. Bu karar, Amerikan hukuk sisteminde varlığını 60 yıla yakın koruyacak olan “ayrı lakin eşit” (separate but equal) kavramını doğmasına yol açıyor.

Romanda “siyasi merkezcilik” (centrism) ve “tarihin sonu” (end of the history) kavramları yüklerini hissettiriyor. Daha çok siyaset ideolojisiyle ilgili bir kavram olan “tarihin sonu” bir taraftan, soğuk savaş sonrası dünyada liberal niyet yapısı ve bu kanıyı ayakta tutan kurumların hâkim ögeler olarak varlığını sürdüreceğini savunuyor; öteki taraftan da “kapitalizmin kaçınılmaz formda alternatifsiz ve son toplumsal-ekonomik etap olduğunu, bu haliyle de ideolojik manada insanlığın son durağı olduğu” varsayımı üzerine ağırlaşıyor.

Romanda, Westboro Baptist Kilisesi‘ne (WBC) yönelik protestolar ve Kilise tarafından desteklenen aşırı-sağcı öfkenin kodları işleniyor. Bu noktada, WBC’nin Topeka merkezli “ultra-Kalvinist” bir nefret kümesi olduğunu hatırlatmakta yarar var. Kilise, “ateşli homofobik, anti-semit ve İslam karşıtı” görüşlerinin yanı sıra çok sayıda Hıristiyan mezhebine karşı geliştirdiği nefret telaffuzları ile tanınıyor.

Eleştirmenlere nazaran kitapta ayrıyeten “toksik erkeklik” ve bir irtibat aracı olarak “dilin bozulması” temalarına da temas ediliyor.

Kitabın yayınlandığı 2019 yılını mevzu alan son kısımda, artık iki genç kız babası olan baş karakter Adam, eşi ile birlikte Trump idaresinin, göçmen çocukları zorla ailelerinden ayırmayı öngören “aile ayrılık siyaseti”nı protesto etmek için New York’taki konutlarından Topeka’ya gidiyor ve bu kısım de orada yaşananları mevzu alıyor.

Pek çok eleştirmenden olumlu tenkitler alan kitap hem New York Times hem de Washington Post tarafından “2019’un en iyi on kitabından biri” seçildi.

***

THE DUTCH HOUSE

Harris’in elinde tuttuğu üçüncü kitap, Time mecmuası tarafından 2012’de “Dünya’daki en tesirli 100 isim” ortasında gösterilmiş Amerikalı muharrir Ann Patchett‘in, Pulitzer Kurgu Mükafatı 2020 finalistleri ortasına giren yapıtı, ‘The Dutch House’.

Kitabın bir kısmına mevzu olan konak, Philadelphia’ya yaklaşık 15 km. uzaklıktaki Elkins Park kasabasında yer alıyor. Roman ise 1940’ların ortasında konağa yerleşen emlak hükümdarı Cyril Conroy, karısı Elna ve çocukları Danny ile Maeve‘in acılı ömürlerini husus alıyor. Doğrusu bu tarafıyla bir ölçü, bizdeki ‘Kemalettin Tuğcu’ romanlarını anımsatıyor.

Danny 3, Maeve ise 10 yaşındayken anne Elna, fakirlere yönelik bir yardım kuruluşunda çalışmak üzere aileyi terk ederek Hindistan’a yerleşiyor. Bu olayın akabinde Andrea isimli bir bayanla evlenen baba Cyril bir mühlet sonra ölüyor ve iki kardeş ardından üvey anneleri Andrea tarafından konutlarından atılıyor. Kitap genel olarak, çocukların ebeveynlerinin yokluğunda yaşadıkları olayları husus alıyor.

The New York Times‘ta Martha Southgate imzasıyla çıkan tenkitte eser şu sözlerle tanım ediliyor:

“Bu roman, ormanın içindeki dolambaçlı bir yoldan geçiyor ve çabukla bir bitişe gitmiyor, sonu da pek şaşırtan değil. Lakin Patchett ile birlikte yürürseniz, yolun sonunda sizi zenginlikler bekliyor…”

Okuyuculara nazaran ise Patchett’ın romanı, insanların elde ettikleri, kaybettikleri yahut geride bıraktıkları şeylere dair “minnettarlık, şefkat ve bağışlama” temalarına odaklanıyor.

Cumhuriyet